بنابراين يافته‌هاى حكمت عملى نقطه مقابل عمل نيست، بلكه اين انديشه‌ها، خود شكلى از عمل هستند، حكمت عملى چونو با امور خاص، ارادى و تغييرپذير سروكار دارد و نه با مسائل عام، جاودانه و ثابت، لذا مستلزم نوعى از تجربه معطوف به شناخت خود است، حكمت عملى ناظر به اعمال ارادى انسان به عنوان حيوان ناطق و برخودردار از توانايى ترجيح و انتخاب عقلانى است كه رسالتش ارتقاء اين تمايز و وجه مشخصه انسان به سطح شناخت آگاهانه است تا آدميان بتوانند در فرايند تشخيص امور، از رابطه انتخاب‌ها و تشخيص‌هاى خود با خير و سعادت آگاه شوند، حكمت عملى تشخيص عقلانى مصالح و حقايق خاص يك جامعه دريك شرايط خاص است و فهم درست آن در صورتى ممكن است كه مؤدى به عمل باشد، فارابى، رساله احصاء را نخست با علم اللسان، يا زبان‌شناسى و فروع آن، سپس با علم منطق شروع مى‌كند و آنگاه به معرفى اقسام علوم نظرى و عملى مى‌پردازد، وى علم فقه و كلام را نيز از جمله علوم عملى مى‌شمارد[1]، چنين تحليلى از قرابت اساسى زبان‌شناسى (علم اللسان) با منطق و تقدم آنها بر علوم نظرى و عملى از يك سو و اندراج دو دانش عمده فقه و كلام در كنار علم مدنى و مجموعه علوم عملى از طرف ديگر اهميت زيادى دارد.

از ديدگاه فارابى فقه سياسى، دانشى است كه انسان را قادر

[1]- ابو نصر فارابى، پيشين، ص 13.