(نظريه) و هم عقايد و آراء را به مثابه «فعل سياسى» در برگيرد، چه كسانى بدون عنايت به يك منظومه فكرى به «امر سياسى» بپردازند كه در اين صورت موضع‌گيرى اين افراد مستقل از آن منظومه (نظرى) است چنين كسانى در عالم اسلام بيشتر سياسى پيشه بوده‌اند تا متفكر اسلامى، در تاريخ انديشه سياسى اسلام و ايران بدليل وجود يك كليّت در برگيرنده و عام كه بر تمامى ابعاد اجتماع و زندگى اجتماعى و فردى حاكم است، يعنى اسلام به مثابه يك دين الزاما تفكر سياسى نيز صبغه مذهبى خواهد گرفت»[1]

با توجه به تعاريفى كه ارائه گرديد مى‌توان چنين نتيجه گرفت كه انديشه سياسى علماء شيعه، مجموعه‌اى از مفاهيم، آراء و عقايد به هم پيوسته و با توجه به كليّت نظريه امامت در باب تشكيل نظام سياسى است كه آن را تبيين و توضيح و توصيف مى‌كند.

براى ورود به بحث فقه سياسى به عنوان يك دانش يا شيوه استنباط، ابتدا سعى مى‌كنيم يك تقسيم‌بندى مشهور از علوم در جهان اسلام را ارائه داده، سپس به ارزيابى دانش سياسى خواهيم‌

[1]- حاتم قادرى، انديشه‌هاى سياسى غزالى، تهران: دفتر مطالعات سياسى و بين المللى، 1370، صص 72- 71.