فائده هفتم در بيان اختلاف أخبار و جمع ميان اينهاست:

و چون سابقا مذكور شده كه بواسطه تقيه از سلاطين جور اخبار بعنوان تقية از ائمه معصومين (ع) صادر شده است، و گاه هست كه به واسطه قلت تدبّر روات يا عدم حفظ ايشان يا بواسطه فسق ايشان اخبار مختلفه وارد شده است، و وجوه ديگر كه إن شاء اللَّه در مواضع اختلافات بيان خواهد شد.

بدان كه محدثان ما دو طايفه‌اند طايفه بهر خبر صحيحى كه به ايشان رسد عمل مى‌كنند، و اگر دو خبر مختلف باشد مى‌گويند مكلف مخير است در عمل بهر يك كه خواهد، بواسطه اخبارى كه از ائمه معصومين به ايشان رسيده است كه‌

بأيّهما اخذت من باب التّسليم وسعك‌

يعنى بهر يك از اين دو خبر مختلف كه عمل نمائى از بابت تسليم جايز است ترا يعنى مقام اطاعت و فرمان بردارى آنست كه هر چه بفرمايند سخن شنو باشى، و كارى نداشته باشى كه چرا مختلف گفته‌اند، چون وجوه اختلاف بسيار است، بسا باشد كه تو چيزى را سبب اختلاف نمايى كه نه چنان باشد، و در آن صورت افترا بر ايشان بسته باشى، و وجوه ديگر كه ظاهر خواهد شد. و از اين طايفه است شيخ اجل اعظم محمد بن يعقوب كلينى رضى اللَّه عنه.

و طايفه ديگر مى‌گويند كه از حضرت ائمه معصومين (ع) در جمع بين الاخبار اخبار ديگر وارد شده است، پس بايد كه ميان اين اخبار نيز جمع كنيم پس عمل به تخيير در صورتيست كه از هيچ وجه جمع نتوان كرد، و چون كلينى قائل به تخيير است در اينجا نيز به تخيير قايل است از آن جمله منقولست در حديث‌