نسبش از ناحيه پدر به امام حسن مجتبى 7 و از ناحيه مادر به امام حسين 7 منتهى مى‌شود، زيرا نسب او به حسن مثنّى 7 فرزند امام حسن 7 مى‌رسد كه همسرش فاطمه، دختر امام حسين 7 بود، از اين رو او را «ذو الحسبين» (داراى دو حسب) مى‌خواندند، نام او على بود، و عنوان او را چنين نگاشته‌اند: «السيّد رضى الدّين ابو القاسم، على بن (سعد الدّين) ابى ابراهيم موسى بن جعفر بن محمّد بن احمد بن ابى عبد اللَّه بن محمّد بن احمد بن محّمد بن طاوس.»[1] از اين رو كه نام يكى از اجدادش «طاوس» بود، به سيّد بن طاوس معروف گرديد، زيرا آن جدّش، همانند طاوس صورتى زيبا و نمكين داشت، ولى پاهايش همانند طاوس تناسبى با صورتش نداشت.

اين عالم ربّانى و زاهد صمدانى و محدّث خبير در نيمه ماه محرّم سال 598 ه. ق در شهر حلّه (واقع در كشور عراق) ديده به جهان گشود، و در سال 664 ه ق صبح روز دوشنبه پنجم ذى قعده در 75 سالگى در بغداد رحلت كرد.[2] مرقد مطهّرش در نجف اشرف است.

او در شهر حلّه نشو و نما كرد، دروس مقدّماتى را در همان جا خواند، او اساتيد بسيار داشت، پدرش سعدالدّين موسى و جدّش ورّام بن ابى فراس نخعى‌[3] نقش اساسى در تربيت او داشتند كه خود مى‌گويد: «پدر و جدّم ورّام بيشترين نقش را در تربيت من داشتند و معلّم اخلاق و پاكزيستى من بودند.»

[1] ولى سيّد بن طاوس در مقدمه اين كتاب( چنان كه ذكر مى‌شود) نام خودش را چنين عنوان كرده است:« گفت: علىّ بن موسى بن جعفر بن محمّد بن طاوس حسينى»

[2]. بعضى وفات او را در سال 668 ذكر نموده‌اند.( بحار، ج 1، ص 146).

[3]. ورّام صاحب كتاب تنبيه الخواطر( مجموعه ورّام) پدر مادر سيّد بن طاوس بود، و مادر پدرش( موسى) دختر پسر شيخ طوسى بود.