ابو اسحاق مى‌گويد: ابو على در جواب او گفته است: ممكن است در طبيعت چيزى باشد كه ستارگان را جذب كند و كوهها را در هوا به حركت در آورد و مرده را بعد از اينكه پوسيده شده زنده كند. و ممكن نگردد ميان چيز عادى و غير عادى و ميان چيزى كه در آن حيله به كار رفته و چيزى كه حيله در آن به كار نرفته فرق گذاشت، مگر اينكه تمام شرق و غرب عالم را بگردى و توانائيهاى مردم را بشناسى.

ولى اگر قبول كند كه ضرورتا مى‌شود ميان چيز عادى و غير عادى و حيله و غير حيله فرق گذاشت، بايد قبل از اينكه عالم را بگردد به معجزات نظر كند. و لازم نيست در اينكه بفهمد جذب‌كننده معجزه است تمام توانائيها و طبايع را بشناسد. از اين رو اگر يك نفر ادعاى پيامبرى كند و خاك كوهى را جذب نمايد، مى‌فهميم كه در آن حيله به كار نرفته و پيش از اينكه شهرها را بگرديم و طبايع را بشناسيم، به صدق او پى مى‌بريم.

ابو اسحاق مى‌گويد: تمام چيزهايى كه در مورد خاصيت سنگها گفته‌اند دروغ است و كسى گفت: براى او در سبدى افعى بياورند و زمرّد را در چشم او گذاشت ولى چشم افعى كور نشد. پس تمام آنچه گفته با شروطى كه در معجزه قرار داديم ساقط مى‌شود و نزد اهل بينش، نقش بر آب مى‌شود و كسى كه انگيزه‌اش را براى كشف اسرار نيرو مى‌بخشد و به بعضى از آنها مانند آهن ربا پى مى‌برد و به بعضى ديگر پى نمى‌برد.

اثبات معجزات انبيا و اوصيا به طرق گوناگون‌

(1) چه بسا بعضى از انكاركنندگان معجزات پيامبر و امامان بگويند:

روايت‌كنندگان معجزات يك يا دو نفر مى‌باشند و در اين موارد نمى‌شود با يك يا دو راوى، قطع پيدا كرد. و معجزات چيز خارق العاده‌اى هستند و بايد معلوم و متيقّن باشند نه ظنّى و متوهم.

پاسخش اين است كه: اخبار معجزات پيامبر و امامان از راههاى مختلف و