در باره آيه: يا أُخْتَ هارُونَ ما كانَ أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ[1]، در حالى كه «مريم» برادرى به نام «هارون» نداشت.

(1) پاسخ اينكه: خداوند متعال از اين كلام، برادرى نسبى را اراده نكرده است بلكه منظورش اين است: اى شبيه هارون! و اى مانند هارون در صلاح.

در ميان بنى اسرائيل مرد صالحى بود به نام «هارون» و گاهى مردى به كسى مى‌گفت: اى برادرم! ولى منظورش برادر نسبى نبود. و گفته مى‌شود: اين چيز، برادر اين چيز است وقتى كه هم شكل آن باشد و خداوند متعال هم فرموده است:

وَ ما نُرِيهِمْ مِنْ آيَةٍ إِلَّا هِيَ أَكْبَرُ مِنْ أُخْتِها[2].

اشكال كرده‌اند و گفته‌اند: چگونه قرآن مى‌تواند بر آن نظمى كه گفتيد باشد و در آخرين درجه بلاغت باشد در حالى كه در آن تكرار الفاظ است؛ مانند فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ‌ و مانند آن، تكرار قصّه‌هاست.

پاسخ اينكه: تكرار، چند جور است: (1) 1- تكرار در لفظ باشد نه در معنا؛ مانند اينكه بگويد: اطاعتم كن و عصيانم ننما.

(1) 2- هم در معنا و هم در لفظ تكرار باشد؛ مانند اينكه بگويد: عجّل! عجّل! يعنى هم در سرّ و هم در آشكار. و اللَّه! و اللَّه! يعنى هم در گذشته و هم در آينده. و گاهى هم همه اين تكرارها براى تأكيد معنا و مبالغه در آن است و گاهى هم اين تكرارها براى زينت دادن نظم و زيبا كردن آن است و نياز به استعمال هر دو مى‌باشد.

چه بسا چيزى كه با اختصار و حذف استعمال شده، بر شنونده معلوم نمى‌شود.

و اهل بلاغت، تكرار را در جايى مورد مذمت قرار داده‌اند كه در سخن زيادى باشد و هيچ فايده‌اى هم در بر نداشته باشد و معنايى را تأكيد نكند و لفظ و نظم را زينت‌

[1] يعنى:« اى خواهر هارون! پدر تو مرد بدى نبود»،( سوره مريم، آيه 28).

[2] يعنى:« هيچ آيه‌اى به آنان نشان نمى‌دهيم مگر اينكه از خواهرش بزرگتر باشد»،( سوره زخرف، آيه 48).