اين از غفلتهاى قبيحى است كه آن مردم از آن، خود را تنزيه مى‌كنند ولى خداوند آنان را به آن توصيف مى‌نمايد.

و كسى كه موافق اعجاز قرآن است اين اعتراض را وارد نمى‌كند، بلكه كسى كه در دين با ما مخالف است و حجّت او را حيران كرده عرب را به غفلت متهم مى‌كند و مى‌گويد: شايد آنان نمى‌دانستند كه معارضه موفق‌تر و پر منفعت‌تر است و راه دليل درست و نزديك است؛ زيرا آنان صاحب نظر و فكر نبودند و فصاحت كار آنان بود، از اين رو به جنگ روى آوردند.

وقتى كه اين اعتراض وارد شود ما يك صدا به او جواب مى‌دهيم و مى‌گوييم:

اگر عربها اهل فكر نبودند، ديوانه غافل نيز نبودند و معارضه با چيزى به مثل آن چيز، از هر حجّت و دليلى و فعلى رساتر است. و ممكن نبود عرب باهوش از آنچه عامّه مردم به آن عمل مى‌كردند رو برگرداند و جنگ هم مانع از معارضه نبود؛ زيرا در جنگها مى‌توانستند به جاى رجزخوانى، با قرآن معارضه كنند و اين براى آنان سودمندتر بود و اين پاسخ كسى است كه جنگ را مانع معارضه آنان دانسته است.

(1)

طعنه‌هاى مخالفين بر قرآن‌

(2) گفته‌اند: در قرآن تفاوت است مانند آيه‌ لا يَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى‌ أَنْ يَكُونُوا خَيْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى‌ أَنْ يَكُنَّ خَيْراً مِنْهُنَ‌[1]. كه در اينجا تكرارى است بدون فايده؛ زيرا با گفتن «قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ‌» نيازى به «نِساءٌ مِنْ نِساءٍ» نبود و «قوم»، «نساء» را هم شامل مى‌شود، وقتى مى‌گويند: «اينها قوم فلان هستند»، هم مردان و هم زنان طايفه را شامل مى‌شود؟

پاسخ اينكه: «قوم» در لغت معناى حقيقيش «مردان» هستند و به زنانى كه در ميان آنان مرد نيست «قوم» گفته نمى‌شود. و مردان را به اين خاطر قوم گفته‌اند كه آنان قائم به سخت‌ترين كارها هستند و قائم مانند تاجر كه از «تجره» است و مسافر

[1] سوره حجرات، آيه 11.