. پسنديده و مورد اختيار و انتخاب است».

علّامه أمينى: علّت اختلاف عرفاء با اهل ظاهر، اختلاف استعداد نفوس است‌

و محصّل و جوهره مطلب آنستكه: نفوس مردم به حسب غرائز و صفات جِبِلّيّه خودشان، و برحسب استعدادهاى متفاوته شان، در تلقّى حقائقى كه در نفوس بشر به وديعت نهاده شده است تفاوت دارند. بعضى از آنها در تلقّى حقائق قبض دارند، و معضلات و أسرار، آنان را خرد ميكند و در هم مى‌شكند. و بعضى از نفوس‌اند كه چون به آنها دست يابند، انبساط و گشايشى در خود يافته، دستى به سوى آن دراز مى‌كنند و باعى [1] را به سوى آن مى‌كشند. و معلوم است كه طبيعت حال اقتضا دارد كه: دسته اوّل در وسعشان نمى‌باشد كه از روى اكراه آنچه را كه نميدانند بر خود تحميل نمايند؛ همانطور كه معرفت و شناخت براى دسته دوّم بدانها اجازه نميدهد تا آنچه را كه فهميده‌اند و تحقيق كرده‌اند در بوته بطلان رها كنند.

فلهذا از اينجاست كه منافرت ميان دو دسته به حركت و انقلاب مى‌افتد، و كينه‌ها و مخفيّات بواطن شعله ور ميگردد؛ وليكن رويّه و روش ما اينست كه: مساعى جميله هر دو دسته را براساس آنچه كه از نيّتهاى حسنه آنان ميدانيم، و از سلوكشان در طرق مختلفه طلب حقّ اطّلاع داريم، تقدير مى‌نمائيم و ميگوئيم‌

«بر عهده هر انسان است كه به مقدار توانائى و قدرتش بكوشد؛ و برعهده او نيست كه در اين كوشش كامياب گردد

______________________________ [1]». باع به معنى بلندى دو دست است وقتيكه آنها را باز مى‌كنند و در دو طرف بدن يكى را به يمين و ديگرى را به يسار مستقيماً دراز مى‌كنند. يعنى مقدار فاصله سر انگشتان دو دست در اين حالت.