و با وجود اين نحوه از كشفيّات و مطالبى كه در «فتوحات» است اگر كسى بگويد: پس چگونه كلام مرحوم قاضى صحيح است كه: محيى الدّين چون از تصنيف «فتوحات مكّيّه» كه آنرا بدون مراجعه به كتابى از حفظ نوشته بود فارغ شد، آنرا بر بالاى بام كعبه قرار داد تا يك سال در آنجا بماند، و پس از آن، آن را پائين آورد ديد كه همانطور كه نوشته است باقى مانده و يك ورقه از آن تر نشده است و بادها آنرا متفرّق نكرده‌اند، با وجود كثرت باد و باران مكّه؛ و به مردم اذن استنساخ آنرا نداد مگر بعد از اين عمل؟!

وَ لَمّا فَرَغَ مِنْها وَضَعَها فى سَطْحِ الْكَعْبَةِ المُعَظَّمَةِ فَأقامَتْ فيهِ سَنَةً، ثُمَّ أنزَلَها فَوَجَدَها كَما وَضَعَها لَمْ يَبْتَلَّ مِنها وَرَقَةٌ وَ لا لَعِبَتْ بِها الرّياحُ، مَعَ كَثْرَةِ أمْطارِ مَكَّةَ وَ رياحِها. وَ ما أذِنَ لِلنّاسِ فى كِتابَتِها وَ قِراءَتِها إلّا بَعْدَ ذلِكَ. [1]

جواب از دو نظر است: اوّل آنكه محيى الدّين به خطّ خود، دو نسخه از «فتوحات» را نوشته است و هر كدام را براى يك پسرش گذارده است؛ و اين نسخه «فتوحات» فعلى كه در دست است نسخه دوّم است كه در دمشق نوشته است، و آن شامل مطالب نسخه مكتوبه در مكّه هست به اضافه زيادتيهائى كه خود در آن بعمل آورده است. و تاريخ ختم كتاب از اين نسخه دو سال مانده به آخر عمر اوست.

خودش در پايان كتاب كه دنبال كتاب «وصايا» ى اوست ميگويد: كتابت اين كتاب بحمد الله بر مختصرترين و موجزترين عبارات و مطالب ممكنه بر دست مؤلّفش پايان يافت؛ و اين نسخه دوّم است كه من به خطّ خودم نوشته‌ام، و فراغ از كتابت آن در صبح روز چهارشنبه بيست و چهارم از شهر ربيع الاوّل سنه‌

______________________________ [1] «اليَواقيت و الجواهر» عبد الوهّاب شعرانى، ج 1، ص 10 در ضمن الفصل الاوّل‌