مُنحاز و منفكّ، اين خواسته‌ها را در عالم خارج متحقّق سازند.

بلكه به معنى اينست كه: در خارج يك اراده و اختيار و مشيّت بيش نيست، و آن اراده و اختيار و مشيّت خداست و بس. و جميع مردمِ محجوب و نابينا و چشم دردداران و رَمَد آلودگان كه عالم را متفرّق و پاره پاره مى‌نگرند و جدا جدا و گسيخته از هم مشاهده مى‌نمايند، نسبت به هر فرد و يكايك موجودات، هستى مستقلّ و اراده و علم و قدرت و حيات مستقلّ قائل مى‌باشند؛ امّا براى خصوص اين افراد كه از خواب غفلت بيدار شده، و از مستى طبعى و طبيعى و شهودى و غضبى و وهمى به هوش آمده، و چشمان رمددار را با سرمه حقيقت نگرى مُكَحَّل نموده‌اند، مطلب چنين هويدا و مشهود گرديده است كه: لا مُؤَثِّرَ فِى الْوُجودِ إلّا اللَهُ، وَ لا عالِمَ فى الْوُجودِ إلّا اللَهُ، وَ لا قادِرَ فى الْوُجودِ إلّا اللهُ، وَ لا حَىَّ فى الْوُجودِ إلّا اللَهُ، وَ لا ذاتَ مُسْتَقِلَّةً فى الْوُجودِ إلّا اللَهُ.

روى اين اساس كه تمام اختيار و اراده و علم و قدرتشان عين اختيار و اراده و علم و قدرت خداست، تمام موجودات از سِفلى گرفته تا عِلوى، و از مُلكى تا مَلَكوتى، و از جسمى تا روحى، و از ظاهرى تا باطنى، و از دنيوى تا اخروى، و در موجودات عالم طبع و طبيعت از هيولاى أوّليّه تا آخرين نقطه فعليّت و كمال، هر چه هست و شده است و خواهد شد، همه و همه مخلوقات و مقدورات و معلومات خود اينهاست. چون بنا به فرض، همه مخلوقات خداست و بس؛ و در اين مرحله از ولايت، غير از خدا چيزى متصوَّر نيست. اينها نيست‌اند، و خداوند هست است؛ و هستىِ محض در مقام نيستىِ محض است‌