نفس و جان من در اين جسم و بدن من از بزرگترين دردهاست.

5- اشتياق به تو در خاطر من است، و آتش عشق تو در جگر من است، و محبّت بى شائبه تو در نهانخانه ضمير و دل من دست نخورده و محفوظ است.

6- من دنياى مردم و دين مردم را به خودشان واگذار نمودم، و پيوسته به ياد تو مشغولم اى دين من! و اى دنياى من!

7- بنابراين، آن كسانيكه من بر آنها حسد ميبردم، اينك آنها بر من حسد ميبرند؛ و از هنگاميكه تو آقا و سيّد من شدى، من آقا و سيّد عالميان شدم.

مشكلاتى كه براى سالكين راه توحيد پيش مى‌آيد، اغلب بواسطه عدم انس و آشنائى مردم با اين مراحل و بالنّتيجه ايجاد زحمت و سدّ طريق است، تا آنكه سالك را خواه و ناخواه به انعزال و دورى از جماعت مى‌كشاند

[2]

يكى از جهات غربت حضرت امام رضا 7 سياستهاى شيطانى مأمون بود

و ديگر، جهات خصوصى كه در حضرت ثامن الحجج 7 موجب غربت شده است و آن چند چيز است:

اوّل: ابتلاى آنحضرت به سياست شيطانيّه مأمون الرّشيد؛ چون با نقشه‌اى عجيب آنحضرت را تحت الحفظ از مقرّ و وطن مألوف خود، جوار قبر جدّش رسول اكرم حركت داد، و زير نظر خود تمام حالات و گزارشات را ملحوظ، و در ولايت مَرو در حقيقت زندانى و تبعيد و نفى وطن و حبس نظر نمود؛ و در ظاهر آنحضرت را به خلعت حكم و ولايت مخلّع، و در باطن آنحضرت را از همه شؤون جدا و عزل نموده، اجازه فتوى و خواندن نماز جمعه و عيد نميدهد. و با نكات دقيق و أنظار خفيّه خود، و با نقشه هاى‌

______________________________ [1] «ديوان خواجه حافظ شيرازى» از طبع پژمان، ص 150، غزل 334؛ و ص 149، غزل‌

[2] «233 ديوان خواجه حافظ شيرازى» از طبع پژمان، ص 150، غزل 334؛ و ص 149، غزل 332