مقصود از تشبيه ميباشد.

مثال: دانا چو طبله عطار است خاموش و هنرنماى، و نادان چون طبل غازى بلندآواز و ميان‌تهى. در اين مثال «دانا و نادان» مشبهند. «طبله عطار و طبل غازى» مشبه‌به و «چو و چون» ادات تشبيه است. وجه شبه در تشبيه اول «خاموشى و هنرنمايى» است و در تشبيه دوم «بلند- آوازى و ميان‌تهى بودن». غرض از تشبيه اول، ستايش دانا و مقصود از تشبيه دوم نكوهش نادان است. در بيشتر موارد، وجه شبه و غرض از تشبيه را ذكر نميكنند و گاهى ادات تشبيه را در سخن نمى‌آورند. چنانكه ميگويند: توانگران ابر آزارند و نميبارند.

غالبا در زبان فارسى و بويژه در گلستان، تشبيه بصورت اضافه بيان مى‌شود.

مثال: دايه ابر بهارى، فراش باد صبا.

گاهى مشبه يا مشبه‌به يا هردو مركب است و بيشتر ممكن است مشبه‌به، مركب باشد.

مثال عمر برف است و آفتاب تموز.

5- تمثيل:) egamI (

تمثيل چنان است كه براى تفهيم مطلبى معنوى و غير- محسوس، مثالى محسوس آورند. در گلستان سعدى نمونه‌هايى بس زيبا از اين صنعت ديده ميشود و از اينجهت گلستان حتى بر كليله و دمنه رجحان دارد. مثال:

مثال ديگر:

6- استعاره:) erohpat ?eM (

استعاره بمعنى عاريت گرفتن است و چنانكه گفتيم بكار بردن لفظ در معنى مجازى با علاقه مشابهت، استعاره تحقيقيه است اما استعاره بالكنايه) euqirog ?elA erohpat ?eM (كه آنرا معمولا بنحو مطلق، استعاره مينامند عبارت از آن است كه اديب چيزى را در ذهن خود به چيزى شبيه كند و از مشبه‌به، نام نبرد ولى يكى از لوازم آنرا به مشبه نسبت دهد مانند: پنجه قضا، دست اجل، زبان قلم.

در زبان فارسى غالبا استعاره بصورت اضافه بيان ميشود مانند مثالهايى كه گذشت.

گاهى شيخ مصلح الدين مانند ديگر استادان سخن، جانوران و مردگان و حتى چيزهاى بيجان را شخصيت ميدهد و به گفتگو واميدارد يا آنها را مخاطب ميسازد و اين هردو نوع در ادب اروپايى عنوانى دارد. اولى راe ?epoposorP و دومى راehportsopA مينامند. اين‌چنين گفتن از زمان قديم معمول بوده و تمثيلات هزيود و ازوپ در ادب يونان نمونه‌هاى اينگونه صنعتگرى است و در مشرق، كتاب كليله و دمنه كاملترين نمونه اين سبك بشمار مى‌آيد.

7- كنايه:) eirog ?ellA (

كنايه عبارت از آن است كه از لفظى يكى از لوازم بعيد معنى آن اراده شود.