على به مالك اشتر آمده است. على (ع) از كشف و بازنمودن عيوب نهانى نهى ميكند و حتى وظيفه والى را تطهير و رفع عيوب ظاهرى مردم ميداند و تنها خدا را حاكم بر نهان مردم ميشناسد.

پيدا كردن عيوب مردم از آنجهت پايه بى‌اعتمادى ميشود كه چون اشخاص نميخواهند بر- نقصشان كسى واقف شود، از عيبجو- دورى ميكنند. بعلاوه عيبهاى نهانى، در حكم راز مردم است و اگر بخواهيم چنين نقصهايى را اصلاح كنيم بايد بيواسطه به صاحب آن تذكر دهيم و او را براه رفع آن، آشنا سازيم.

(39) هركه علم خواند و عمل نكرد بدان ماند ....

______________________________ (225)- گاو راندن: مراد راندن گاو است براى شخم زدن و در اين كلمه حكيمانه، عمل، به بذر و دانه كشتن شبيه شده و علم، براندن گاوشخم همانند گرديده. مراد اين است كه علم، مقدمه و وسيله است و عمل، غايت و هدف آن ميباشد.

(40) از تن بيدل، طاعت نيايد و پوست بيمغز، بضاعت را نشايد.

(226)- از تن بيدل طاعت نيايد: نظير گفته حضرت على 7 است كه فرمود: المتعبّد بغير علم كحمار الطّاحونة يدور و لا يبرح من مكانه‌

ترجمه: عابد بيدانش، مانند خر آسيا است كه بر گرد خود ميگردد و از جاى خود جدا نميشود.

دل: در اصطلاح دانشمندان و عارفان، مركز تعقل و عواطف است.

(227)- بضاعت را نشايد: يعنى پوست خالى از مغز، ماليت ندارد و قابل فروش و خريد نيست.

(41) نه هركه در مجادله چست، در معامله درست.

(228)- نه هركه در مجادله ...: مراد اين است كه چستى و چالاكى در زبان‌آورى و سخن گفتن از نيكيها، هميشه دليل درستى رفتار و معامله نيست و بسا هست كه كردار كسان، مخالف گفتار آنان باشد.

(229)-

بيت بر وزن شماره 5 با قافيه مؤسس مردف و با رعايت دخيل.

(230)- چادر: در زبان معمول، بضم دال و در كتب لغت، بفتح و بضم دال هردو ضبط شده است و با چتر، همريشگى دارد و در معانى خيمه و پوشش و پوشش سراسرى زنان بكار ميرود و آسمان را از باب استعاره، چادر كحلى (سرمه‌اى) مينامند. در اينجا مراد،