صورتهاى خيالى با مطالب جغرافيائى مى‌آميزد. موضوع رمان اخلاقى، اخلاق و آداب يك ملت يا يك عهد است. رمان رئاليست يا طبيعى آداب و عادات را با زشتى‌ها و پستى‌هايى كه دارد چنانكه هست يا چنانكه نويسنده خود تصور كرده است مجسم ميسازد. در رمانهاى معرفة النفسى تخيلات روانى منشأ فكر نويسنده است. رمان تغزلى پر از تراوش‌هاى شخصى نويسنده است.

عده‌اى از رمان‌نويسان عصر ما تسلسل رشته وقايع را در درجه دوم قرار ميدهند و بيشتر حادثه‌هاى رمان زمينه‌ايست براى بيان افكار فلسفى و اخلاقى و ادبى و فانتزى و شعرى. ديگر رمانهاى هجايى و مضحك و مطايبه‌آميز است كه توجه بمحيط دارد. رمانهاى‌notelliueF يا عاميانه مردم ساده‌دل را به وقايع رقت‌آور و دنباله‌دار سرگرم ميسازد. رمانهاى مكاتباتى بصورت مكاتبه ميان چند شخص است. نوول رمان مختصر ولى با اسلوب و هدف محكم است.

و داستان كوچك) etnoC (شرح مختصرى است كه تخيل يا موضوعات اعجاب‌آور يا خرافى در آن نقش مهمى دارد. در شرق بجاى رمان نقل داستانهائى نظير داستانهاى هزار و يكشب معمول بوده است.

[اثباتى:]

قسم تعليمى‌

قسم تعليمى شامل همه قسمتهايى است كه مقصود آنها آموختن باشد از قبيل علم و فلسفه و علوم اجتماعى و هنرهاى زيبا و زبانشناسى و ادبيات محض و سير تكامل معانى و انتقاد ادبى.

وظيفه انتقاد ادبى آن است كه آثار ادبى گذشته را مطالعه كند و آنها را بوسيله تاريخ ادبيات و قوانين ادبى در مقابل سبكهاى نو درآمده حمايت نمايد و همچنين از هنرهاى زيبا در برابر ادبيات صنعتى دفاع بعمل آورد. اين انتقاد گاهى از روى قواعد و مقررات مورد قبول ادبا است در آنصورت آنرا انتقاد اصولى) euqitamgod euqitirC (مينامند و اگر بناى انتقاد، نظرات شخصى باشد آنرا انتقاد ناشى از خاطرات شخصى‌etsinnoisserpmI ميخوانند كتب و رسالات اخلاقى هرگونه كه باشد از انواع قسم تعليمى است. بعضى از كتابهاى اخلاقى به صورت نصايح (پندنامه) است كه آنرا در زبان اروپائى‌eugolopA مينامند و عده‌اى بصورت داستانها و حكايات وهمى است كه‌elbaF ناميده ميشود و غالب آنها از زبان جانوران آمده است. در يونان داستانهاى هزيود و استزيكوروازوپ و در مشرق پانچاتترا (پنج باب يا كليله و دمنه) و داستانهاى لقمان معروف است و بوستان سعدى از اين نوع شكوفه‌ها سرشار ميباشد. گاهى هم پيشينيان رسالاتى در باب سياست مينوشتند ولى دستورهاى خود را از حكايات واقعى يا وهمى استنتاج ميكردند. سياست‌نامه منسوب به نظام الملك و قابوسنامه را در اين زمره بايد بشمار آورد.

نوع مراسلاتى‌

نوع مراسلاتى گرچه بعلت آنكه غايت ادبى مستقيما در آن نيست از رشته ادبيات بيرون‌