اقوام هند و اروپايى يا جدايى ايرانيان از هنديان باشد. شعراء و نويسندگان عرب به فريدون زياد توجه داشته‌اند و در كتابهاى آنان سخنان حكمت‌آميز از فريدون بسيار نقل شده است.

از جمله سخنانى كه نزديك به معناى ابيات بعدى باشد، كلماتى است در زهر الاداب كه از زبان وى نقل شده و دكتر زرين‌كوب آنها را با گفته سعدى نظير گرفته است و آن اين است: «الايام صحائف آجالكم فخلدوها احسن اعمالكم». ترجمه: روزگار نامه‌هاى مهلتهاى شما است.

روزگار خود را با بهترين اعمال خويش جاودان و مخلد سازيد. در بعضى كتب بجاى فخلدوها، فجلدوها ضبط شده و برخى اين كلام را به حضرت على نسبت داده‌اند.

______________________________ (21)-

مثنوى بر وزن شماره 3

(22)- بس: قيد انحصار است و در اينجا «بس كن» بوده است و مفاد «حسبنا اللّه» است.

(23)- پشت كردن بر: مرادف تكيه كردن است. بعضى مفاد بيت را چنين پنداشته‌اند:

نه بر دنيا تكيه كن و نه به دنيا پشت كن و از آن روى‌گردان شو. لكن اين معنى با مفاد تمام شعر هماهنگ نيست چه در مصراع آخر آن، ربط تسويه آمده و حاكى از آن است كه بر تخت مردن و بر روى خاك مردن هردو مساوى است.

حكايت «2» يكى از ملوك خراسان سلطان محمود سبكتكين را بخواب چنان ديد ...

(24)- خراسان: در اصل «خوراستان» محل طلوع آفتاب بوده است.

(25)- سلطان: معنى اصلى سلطان، تسلط ميباشد و چون محمود بن سبكتكين، خلف بن احمد صفارى را اسير گرفت، خلف، محمود را به لقب سلطان خطاب كرد و اين لقب را محمود بپسنديد و بر خلف بن احمد ببخشود. از آن پس عنوان سلطان را بر نام خويش افزود و بپيروى وى شاهان ديگر، خود را سلطان خواندند.

(26)- محمود سبكتكين: اضافه محمود به سبكتكين، اضافه بنوت است.

سلطان محمود ابو القاسم يمين الدوله در سال 387 هجرى بر تخت نشست و در 421 بدرود حيات گفت. وى به هندوستان لشكر كشيد و بتكده‌ها را ويران ساخت و از آنجمله بتكده سومنات بدست او خراب شد و خود را محمود غازى يعنى جنگجو و مجاهد راه خدا خواند.

در دربار وى شاعران، بسيار نوازش ميديدند ولى با استاد ابو القاسم فردوسى بيمهرى كرد.

پدر او سبكتكين، غلامى ترك بود و نام او تركى است. وى ملقب به ناصر الدين است.

سبكتكين، اسم مركب است. جزء دوم آن (تكين) با كسر اول، بمعنى بنده است.

اين جزء در بسيارى از نام امراى ترك از قبيل: آلوبتكين (بنده چابك)، كمشتكين‌