حكايت (10) [شنيدم كه بگريست سلطان روم ....]

[1] طريقت بجز: قرائت مشهور مصراع چنين است:« عبادت بجز خدمت خلق نيست» اما قول مشهور مردود است، زيرا مسلما از جانبى عبادت منحصر به خدمت خلق نميباشد و در برخى از عبادات جز قصد قربت به حق هدف ديگرى منظور نيست. از جانبى ديگر تسبيح و سجاده و دلق از متعلقات مختصه صوفيان است كه اهل طريقتند و مراد سعدى اين است كه اهل طريقت نبايد به ظاهر پردازند و با تسبيح و سجاده و دلق خود را صوفى نمايند و از خدمت به خلق غافل مانند.

[2] دلق: جامه ژنده- خرقه.

[3] - طامات: مخفف طامات« با تشديد ميم» مأخوذ است از طامة الكبرى كه در سوره نازعات به عنوان كنايه از روز قيامت ذكر شده و طامة اسم فاعل است از طم يطم، به معنى بردارنده پوست، شيخ نجم الدين را صوفيان طامة الكبرى و كبرى ناميدند، زيرا از جهت كرامات و خرق عادات، او را به روز قيامت همانند ميساختند. به تدريج طامات تغيير معنى داد، در مرحله اول به معنى كرامات و اوراد سالكان استعمال شد و پس از آن در معنى ظاهرسازى صوفيانه براى فريفتن ديگران به كار رفت و در اينجا معنى اخير مراد است.

[4] نقد صفا: راجع به صفا و خرقه رجوع شود به شرح گلستان( ذيل كلمه صوفى).

[5] چنين خرقه: در بعضى نسخه‌ها« خشن خرقه» آمده است.

[6] قبا: مخفف قباء كلمه عربى جمع آن اقبيه، لباس توانگران و متعينان بوده است.

مراد شيخ آنست كه دارندگان صفا و پاكان و بى‌غش، خرقه را در زير قبا مى‌پوشيدند و با وجود تجمل و تعين، درويشى هيورزيدند. حضرت صادق 7 فرمود« البس و تجمل ان اللّه جميل و يحب الجمال و ليكن من حلال».

ترجمه:« لباس زيبا بپوش، خداوند زيباست و زيباست و زيبائى را دوست دارد لكن بايد جامه و زيور از مال حلال آماده شود».