لازم است كه او حمد و سوره را بخواند اگر محلّ سوره باقى باشد.

و اگر بعد از خواندن پيشنماز حمد را منفرد شده اكتفا به خواندن پيشنماز كند در خواندن حمد و خود سوره را بخواند اگر محلّ سوره باقى باشد.

و اگر در اثناى خواندن پيشنماز[1] حمد را يا سوره يا تسبيحات اربع نيّت انفراد كند لازم است كه آن چه پيشنماز نخوانده بخواند و از مأموم غير از قرائت حمد و سوره و تسبيحات‌[2] اربع چيزى ساقط نمى‌شود خواه قرائت پيشنماز را بشنود[3] و خواه نشنود امّا تكبير احرام و ذكر ركوع و سجود و تشهّد و سلام دادن بر مأموم واجبست و بفعل آوردن پيشنماز از او ساقط نمى‌شود و بعضى از مجتهدين قرائت مأموم را حرام مى‌دانند و بعضى مكروه مگر آن كه مأموم قرائت پيشنماز را به هيچ وجه نشنود در اين صورت قرائت او را مكروه نمى‌دانند.

و بدان كه هر گاه شخصى وقتى برسد كه پيشنماز در ركوع باشد در اين صورت نيّت اقتدا كند و بركوع رود حكم آن دارد كه كلّ ركعت را دريافته باشد هر چند بعد از فارغ شدن پيشنماز از ذكر ركوع رسيده باشد.

و اگر ترسد كه تا به صف مأمومين رسيدن پيشنماز سر از ركوع بردارد در اين صورت مخيّر است اگر خواهد[4] همان جا كه رسيده نيّت اقتدا كند و تكبير احرام بگويد و بركوع رود و ركوع كرده خود را به صف رساند و اگر خواهد دو سجده را نيز آنجا به جا آورد و بعد از آن خود را به صف رساند و سنّت است كه در وقت رفتن به جانب صف پاى خود را بر روى زمين بكشد و گام بر ندارد.

و اگر وقتى برسد كه پيشنماز سر از ركوع برداشته و به سجود نرفته يا وقتى كه در سجده اوّل باشد در اين دو صورت سنّت است كه به نيّت اقتدا تكبير احرام به جا آورد و با پيشنماز سجده كند و چون پيشنماز به ركعت دويّم برخيزد با او برخيزد و نيّت كرده نماز را از سر گ‌يرد.

و بعضى از مجتهدين برآنند كه نيّت اوّل كافيست و احتياج به نيّت ديگر نيست و اگر وقتى برسد كه پيشنماز سر از سجده دويّم برداشته به تشهّد نشسته باشد سنّت است كه بعد از نيّت و تكبير احرام با او بنشيند و ذكر خدا به جا آورد پس اگر تشهّد آخر باشد مأموم آن قدر صبر كند كه پيشنماز سلام دهد و بعد از آن برخيزد و نماز را بهمان نيّت اقتداى سابق تمام كند و اگر تشهّد اوّل باشد با پيشنماز برخيزد و نماز را بهمان نيّت به اتمام رساند.

و هر گاه مأموم دو ركعت آخر را با پيشنماز دريافته باشد مخيّر است در دو ركعت باقى كه منفردا مى‌گذارد در ميانه حمد و تسبيح اگر چه پيشنماز در دو ركعت فاتحه نخوانده باشد.

و بعضى از مجتهدين برآنند كه هر گاه پيشنماز در دو ركعت آخر فاتحه نخوانده باشد و اكتفا به تسبيح كرده باشد بر مأموم واجبست كه در يكى از دو ركعت فاتحه بخواند و اكتفا به‌

[1] احوط در نيّت انفراد قبل از ركوع مطلقا خواندن حمد و سوره است صدر دام ظلّه

[2] سقوط تسبيحات از ماموم معلوم نيست ولى به ملاحظه خبرى كه در اين مقام وارد است به نيّت قربة مطلقه بخواند خالى از شبهه است صدر دام ظله

[3] با نشنيدن قرائت جهريّه امام قرائت را به نيّت قربة مطلقه بخوانند صدر دام ظلّه العالى

[4] ولى آن قدر دور نباشد كه مانع از تحقّق جماعتست صدر دام ظلّه العالى