مواضع بر مسافر واجبست و قصر جايز نيست و ابن بابويه بر آنست كه در چهار موضع مذكور قصر واجبست و اتمام جايز نيست و اصحّ قول مشهور است و واجب نيست در نيّت نماز قصد قصر يا اتمام كردن امّا جايز است در اثناى نماز عدول كردن به قصر بعد از نيّت اتمام و عدول كردن به اتمام بعد از نيّت قصر امّا در صورت اولى وقتى عدول به قصر جايز است كه به ركعت سيّم شروع نكرده باشد و هر گاه نماز در يكى از چهار موضع فوت شود مجتهدين را در كيفيّت قضاى آن سه احتمال است:

اوّل‌ آن كه هم چنان كه مكلّف در ادا مخيّر بود در قضا نيز مخيّر است اگر چه قضا را در غير چهار موضع به جا آورد.

دويّم‌ آن كه اگر مكلّف قضا را در يكى از آن چهار موضع به جا مى‌آورد مخيّر است امّا در غير آن مخيّر نيست بلكه قصر لازم است.

سيّم‌ آن كه مطلقا قصر لازم است خواه قضا در يكى از آن چهار موضع واقع شود و خواه در غير آن و اصحّ احتمال اوّلست‌[1]

تتمّه‌

هر گاه شخصى بقصد سفر از شهر بيرون رود و به موضعى رسد كه از شهر تا آن موضع هشت فرسخ باشد و در آن موضع انتظار قافله كشد و قافله دير بهم رسد در اين صورت واجبست كه از روزى كه به آن موضع رسيده تا سى روز نماز را قصر كند و بعد از سى روز نماز را تمام هر چند داند كه قافله ساعتى ديگر مى‌رسد.

و هم چنين هر مسافرى كه در اثناى سفر به موضعى رسد و در بودن ده روز در آن موضع متردّد باشد پس ما دام كه تردّد او باقى باشد تا سى روز نماز را قصر كند و بعد از آن نماز را تمام گذارد اگر چه يك نماز باشد و بدان كه هر گاه مسافر در موضعى قصد اقامت ده روز كند و در اثناى آن ده روز از آن موضع بيرون رود به موضعى كه حدّ ترخّص است و از موضع اوّل تا اين موضع كمتر از هشت فرسخ باشد پس اگر در وقت بيرون رفتن از موضع اوّل عزم داشته كه معاودت كند و ده روز مجدّد در آنجا توقّف نمايد در اين صورت در وقت رفتن به موضع دويّم و در وقت معاودت و در وقت توقّف نماز را تمام بگذارد و اگر در وقت بيرون رفتن از موضع اوّل به عزم سفر بيرون رفته باشد نه به عزم آن كه بعد از عود ده روز در آنجا توقّف نمايد و عزم عدم توقّف باقى باشد در اين صورت نماز را در وقت رفتن چون به محلّ ترخّص رسد و در وقت برگشتن و توقّف نمودن قصر[2] كند و هر گاه مسافر در موضعى قصد اقامت ده روز نمايد و بعد از آن عزم را تغيير دهد و قصد سفر كند پس اگر بعد از عزم اقامت يك نماز را تمام گذارده باشد باقى نمازها را كه در آن موضع مى‌گذارد تمام گذارد و الّا قصر كند و جايز است مسافر را در اثناى گذاردن نماز قصر قصد اقامت‌

[1] بلكه احتمال سيّم احوط است صدر دام ظلّه

[2] احوط جمع است صدر دام ظلّه