نماز ظهر گذشته باشد نظر بحال مصلّى پس اگر متطهّر[1] و مقيم باشد مقدار چهار ركعت گذشته باشد وقت عصر داخل شده و اگر محدث باشد مقدار طهارت و چهار ركعت گذشته باشد و اگر مسافر و متطهّر باشد مقدار دو ركعت و اگر مسافر و محدث باشد مقدار طهارت و دو ركعت گذشته باشد.

و آخر وقت ظهر وقتيست كه تا غروب آفتاب مقدار نماز عصر مانده باشد نظر بحال مصلى چنانچه معلوم شد و اين مقدار وقت مخصوص عصر است و مقدار اداء ظهر از اوّل زوال مخصوص ظهر است و ما بين دو وقت مخصوص مشتركست ميان ظهر و عصر.

و آخر وقت عصر غروب آفتابست‌[2] و آن اوّل وقت نماز شام است و علامت آن برطرف شدن سرخيست كه در جانب مشرق ظاهر مى‌شود.

و اوّل وقت نماز خفتن وقتيست كه از غروب آفتاب مقدار سه ركعت گذشته باشد اگر متطهّر باشد يا مقدار سه ركعت يا طهارت اگر محدث باشد پس وقت مشترك مى‌شود ميان شام و خفتن تا آن كه باقى ماند بنصف شب آن مقدار كه نماز خفتن را بآن ادا توان كردن و آن مخصوص نماز خفتن است نظر بحال مصلى چنانكه گذشت و جمعى از مجتهدين برآنند كه تا سرخى جانب مغرب برطرف نشود وقت نماز خفتن داخل نمى‌شود.

فصل [در فوريت و تأخير اداى نماز]

نماز در اوّل وقت گذاردن ثواب عظيم دارد به تخصيص نماز صبح و مغرب و تأخير نماز از اوّل وقت به غايت مكروهست مگر در چند جا كه تأخير نماز از اوّل وقت سنّت است.

و از آن جمله دوازده جا كه مشهورتر است مذكور مى‌سازيم:

اوّل‌ تأخير نماز خفتن تا وقتى كه سرخى مغرب برطرف شود و بعضى مجتهدين اين تأخير را واجب مى‌دانند.

دويّم‌ تأخير نماز ظهر در بلادى كه هوا به غايت گرم مى‌شود تا وقتى كه گرمى هوا كمتر شود.

سيّم‌ تأخير نماز عصر تا وقتى كه سايه كه بعد از زوال حادث شده مساوى شاخص شود.

چهارم‌ تأخير زنى كه استحاضه كثيره دارد هر يك از نماز ظهر و عصر را به آخر وقت تا چهار نماز را به يك غسل دريابد.

پنجم‌ تأخير نماز صبح و ظهر و عصر جهت گذاردن نافله آن.

ششم‌ تأخير پيش‌نماز نماز را تا وقتى كه مأمومين جمع شوند.

هفتم‌ تأخير مأمومين نماز را تا وقتى كه پيشنماز حاضر شود.

هشتم‌ تأخير مسافر نماز را تا فرود آمدن هر گاه آداب نماز را در منزل بهتر به جا تواند آورد.

نهم‌ تأخير نماز مغرب و خفتن تا رسيدن به مشعر الحرام چنانچه در كتاب حجّ مذكور خواهد شد.

دهم‌ تأخير نماز مغرب شخصى را كه جمعى انتظار او بكشند كه با او افطار نمايند و يا خود روزه بوده باشد و به غايت گرسنه شده باشد.

يازدهم‌ تأخير مربّيه طفل ظهر و عصر را به آخر وقت تا چهار نماز را

[1] معلوم نيست گذشتن مقدار طهارت و مثل آن از مقدمات نماز از وقت مخصوص بوده باشد صدر دام ظله

[2] احوط تاخير نينداختن نماز ظهر و عصر است از فرو رفتن قرص آفتاب و اگر تأخير شد البته پيش از برطرف شدن سرخى به جاى آورد و نيّت ادا و قضا ننمايند و تأخير افطار است در روزه از برطرف شدن سرخى صدر دام ظلّه