اين كتاب علاوه
بر جامع بودن همه ابواب فقه، واجد امتيازات ذيل است:
1- بيان بسيارى
از آداب و مستحبّات در كنار احكام و فرائض مذهبى.
2- ذكر ثواب
زيارت، و نقل متن زيارتنامه هر يك از چهارده معصوم اسلام : وتاريخ
تولّد و وفات آن بزرگواران.
3- فصل بندى
مسائل براساس نظامتأليف، وكاربرد عدد ورقمكه درسهولتتعليمو فراگيرى اثر فراوان
دارد، و نشانگر احاطه و تتبّع زياد نويسنده است، مثلًا در صفحه 128 آمده است:
«در نمازهاى
پنچگانه يوميّه 372 فعل واجب است، در ركعت اول 21 فعل واجب است».
4- اشاره به
نظريههاى ويژه و خلاف مشهور بعضى از عالمان دينى، كه احياناً مايه شگفتى مطالعه
كنندگان خواهد بود، مثلًا در صفحه 419 در نماز زيارت آمده است: «ودر اين نماز رخصت
از ائمّه معصومين : وارد شده كه رو به قبر مىتوان كرد اگر چه مستلزم
پشت به قبله كردن باشد». در صفحه 444 در تاريخ ولادت امام مجتبى 7 آمده
است: «بعضى از مجتهدين سال هشتم از هجرت گفتهاند». ودرصفحه 439 در باب زيارت
امامهادى وامام عسكرى 8 آمده است «و بعضى از مجتهدين داخل شدن به
گنبد اين دو امام را جايز نمىدانند، زيرا كه اين هر دو امام در خانه خود مدفونند،
پس داخل شدن به خانه شخصى بىاذن او جايز نيست».
5- مطالعه اين
كتاب اضافه بر آشنائى با نظريات فقهى بزرگان دين، خواننده را با فرهنگ دينى حاكم
در زمان صفويه در مقطع ويژهاى از تاريخ سياسى و اجتماعى ايران آشنا مىسازد.
نقد كتاب:
اين كتاب با
داشتن آن همه نكات مثبت، خالى از نقد و نكات منفى نيست.
الف- طرح وافر
مسائل مربوط به بردهدارى و بَردگان كه به اطمينان مىتوان گفت: در آن روزگار- دست
كم در جامعه ايران- حتى يك فرد هم پيدا نمىشده است كه با ضوابط اسلامى بتوان حكم
به بردگى او نمود، و همه آنان كه محكوم به بردگى شده بودند محصول زور و جبر
قدرتمندان استثمارگر و فقر و ناآگاهى ستمديدگان بوده است.
و متأسّفانه در
اين زمينه بعضى از مسائل كه از مسلّمات دين نيست، بلكه با غيرت و عفّتِ اسلامى
ناسازگار است در اين كتاب مطرح شده و يكى از افتخارات به حساب آمده است، در صفحه
613 آمده است: تحليل، و آن چنان است كه شخصى به ديگرى دخول كردن كنيز خود را حلال
كند، و اين قسم از خواصّ فرقه ناجيه اثنا عشريه است.