نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 75
بعد اوّل مرتبه عدد چپ را كه در مرتبه آحاد است در اوّل مرتبه عدد راست
كه در سمت راست اعداد است كه اگر عدد سه رقمى باشد مرتبه مآت است و اگر چهار رقمى
باشد چنانچه در مثال مرقوم اينچنين است مرتبه الوف مىباشد لذا عدد «7» را در «4»
ضرب كرديم «28» شد مرتبه آحاد را در سمت راست و مرتبه عشرات را در طرف چپ قرار
داديم تا پايان عمل بعد مثلّثهاى تحتانى را با فوقانى جمع نموديم حاصل عدد
«9092545» شد.
متن: و
الإمتحان بضرب ميزان المضروب في ميزان المضروب فيه فميزان الحاصل ان خالف ميزان
الخارج من الضّرب فالعمل خطاء.
ترجمه:
امتحان در
عمل ضرب
امتحان و
آزمايش عمل ضرب باين نحو است كه ميزان مضروب را در ميزان مضروب فيه ضرب كرده سپس
ميزان حاصل ضرب را در نظر مىگيريم، اگر با ميزان حاصل ضرب اوّلى مخالف بود عملى
را كه انجام دادهايم خطاء و اشتباه است.
شرح براى اينكه
صحّت عمل ضربى را كه انجام دادهايم بدانيم بهر طريقى از طرق كه باشد ضابط و قاعده
اينستكه ابتداء ميزان مضروب و مضروب فيه را بدست آورده بعد درهم ضرب مىكنيم و
ميزان حاصل ضرب را اخذ مىنمائيم اگر با ميزان حاصل ضربى كه در عمل ضرب بدست
آوردهايم مساوى بود عمل صحيح است و الّا خطاء و باطل مىباشد.
مثلا در اين
ضرب شبكه اخير ميزان عدد «4235» عدد «5» شد و ميزان «2147» نيز عدد «5» شد.
و ميزان حاصل
ضرب ايندو «7» مىشود و چون ميزان حاصل ضرب در عمل يعنى عدد «9092545» نيز «7» است
پس عمل صحيح است.
نام کتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) نویسنده : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد جلد : 1 صفحه : 75