متن: فان قيل و اطلق ايضا فى اسفله بالوعة يفرغه في ثمانية ايّام فلا ريب انّ الرّابعة تملأ حينئذ في يوم ثمن حوض فالاربع تملأ فيه مثل ذلك الحوض و ثلاثة و عشرين جزءا من اربعة و عشرين جزءا منه.

فنسبة يوم واحد الى ذلك كنسبة الزّمان المطلوب الى الحوض فانسب مربّع الطّرفين الى الوسط باربعة و عشرين جزءا من سبعة و اربعين جزءا من يوم.

ترجمه و شرح: اگر در همان مسئله مذكور سائل در آخر اضافه كرد و گفت در عمق اين حوض زير آبى هست كه اگر باز باشد آب حوض را در مدّت «8» روز خالى مى‌كند حال معيّن كنيد كه اگر هم فوّاره‌ها در حوض باز باشند و هم زير آبى در چه مدّت حوض پر مى‌شود؟

حلّ‌

براى حلّ اينمسئله كافيست ثمن يكى از فوّاره‌ها را برداشته و باقيمانده را با مقدار ديگر فوّاره‌ها جمع كنيم.

مثلا مرحوم شيخ ثمن چهارمى را استثناء كرده و باقى آن كه يك ثمن باشد با مقدار فوّاره‌هاى ديگر كه «1» و «2/ 1» و «3/ 1» باشد جمع نموده و مجموع «24/ 23 1» مى‌شود حال يك تناسب منعقد مى‌كنيم و مى‌گوئيم در يك روز اگر هر چهار فوّاره با زيرآبى باز باشند يك حوض و بيست و سه جزء از بيست و چهار جزء حوض پر مى‌شود پس در چه زمانى يك حوض پر مى‌شود.

حاصل «47/ 24» مى‌شود يعنى اگر روز «47» جزء باشد در «24» جزء آن حوض پر مى‌گردد.

متن: و على الوجه الآخر الاربع تملأ في يوم واحد حوضا هو سبعة و اربعون جزءا ممّا به الاوّل اربعة و عشرون و الباقي ظاهر.

ترجمه و شرح:

حلّ‌

قبلا حلّ اينمسئله را بدون ملاحظه زير آبى از دو طريق بدو اعتبار حلّ نموديم.