(3) تمهيد جملى‌[1] [در بيان ارتباط عالم به حق و حق به عالم‌]

در بيان آن‌چه كه بدان ارتباط عالم به حق متعال و حق متعال به عالم درست مى‌شود با اين كه او به ذات و وحدت ذاتى خويش بى‌نياز از جهانيان است و در آن: سابقه و دو فصل و يك خاتمه است.

سابقه در ريشه‌هاى اصول درستى دو ارتباط

كه در آن چندين فصل است.

فصل اول‌

1/ 3 حضرت شيخ قدس سره گويد: كشف روشن مشعر بر اين است كه چيزى وقتى اقتضاى كارى را كرد؛ يا به ذات خودش اقتضا مى‌كند، يعنى بدون شرطى زايد بر آن؛ كه (شرط) به نام غير ناميده مى‌شود- و اگر چه مشتمل بر شرط و يا شرطهايى مانند نسبت‌ها و اضافه‌ها كه عين ذات‌اند باشد- و يا با شرطى، اما اول (لا به شرط): مادام كه ذاتش موجود است پيوسته بر اين كار است.

2/ 3 گويم: تأييد اين سخن اين كه: ذات در اين مقام علت تامه است و معلول آن از وى‌

[1] - مقدمه‌اى كوتاه و عمومى.