اصل ششم در آشكار كردن راز طلب الهى كه ظهور عينى بدان تعيّن مى‌يابد

191/ 4 پيش از اين دانستى كه طلب الهى براى ظهور؛ اوّلين دو طلب است، از جهت نقل مى‌فرمايد: يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ‌، يعنى: دوست‌شان داشت و آنها هم دوستش دارند (54- مايده) و (در حديث قدسى) فرموده: فاحببت ان اعرف، يعنى: دوست داشتم شناخته شوم. اما از جهت عقل: گفته شد كه طلب الهى از جانب اسماء ذاتى بود كه از وجهى عين مسمّاى موجود حىّ عالم مى‌باشد، و (اسماء) كونى در آن مقام قابل تصور نمى‌باشد، براى اين كه طلب؛ درخواست علم به مطلوب را دارد و بدون شرط علم؛ علمى وجود ندارد، و آن وجود و حيات است.

192/ 4 و نيز دانستى كه اين طلب از جانب اسماء الهى در حال ذاتى آنها بوده است، براى اين‌كه آنجا خارجى‌اى وجود ندارد، ديگر آن‌كه اسماء؛ نسبت و اضافات‌اند و طلب اضافه و نسبت براى متضايفان ذاتى آنها است- هم‌چنان كه گفته آمد- و سوم اين‌كه: منشأ رقيقه عشقى طلبى شهود حق است به نظر علمى ازلى خود- نظر تنزّه- مر كمال ذاتى وجودى خود را كه در پى دارد؛ براى برانگيخته شدن تجلى غيبى براى كمال ديگرى كه كمال جلا و استجلا است، و اين شهود نخستين شهود اوايل است.

193/ 4 سپس گوييم: اين طلب اول آلى از مرتبه جمع و وجود؛ ميل معنوى است به واسطه حركت غيبى اقتضايى از يكى از حقايق اسمائى ذاتى اصلى خود، يعنى آن چيزى كه بدون واسطه به نيروى حقيقت (اسمائى) خود كه جامع تمام حقايق است مى‌باشد، چون نيرو از جهت جمعيت است تا آن‌كه صورت تمام حقايقى را كه عبارت از حكم اجتماع بين تمام حقايق آنها مى‌باشد- با آن‌چه از دورى و اختلاف كه بين آنها است- ظاهر گرداند و به صور تمام آنها كه به نام حقايق اسمائى ناميده مى‌شود- از حيث تعيّنش در مرتبه جامع آنها- ظاهر شود، يعنى از حيث عزت و بزرگى غيب و اطلاق و عظمتش، از اين روى مشتمل است بر آن چه كه ذوق محمدى دارد؛ يعنى هر چيزى بر هر چيزى اشتمال دارد، و اين به واسطه اشتمالش‌