اصل اول در اوّلين مراتب منعوت و آن مرتبه جمع و وجود است‌

4/ 4 از آن جهت به اين نام ناميده شده كه مرتبه وجود جامع است، هم‌چنان كه از آن تعبير به حقيقت الحايق و مقام احديت جمع و مقام جمع- به واسطه جمعش مر آنها را- شده است؛ ولى كثرت (در آن) مستهلك است و احديت معتبر (اعتبار شده)، حضرت شيخ قدس سره در تفسير اين‌گونه بيان داشته و در آنجا اين چنين تفسيرش كرده: يعنى به اعتبار علم خودش به نفس خودش و اين كه او فقط براى خودش خودش است؛ بدون تعقل تعلق و يا تعيّن امرى غير از اين يك اعتبار كه حكمش از آنچه غير او مى‌باشد منفى است، و مورد استناد غناى ذاتى و كمال وجودى ذاتى و وحدت ناب و صرف و اين‌كه: خدا بود و با او چيزى نبود؛ همين است، و حضرت شيخ قدس سره در تفسير اشاره به جايز بودن ناميدن آن (مراتب منعوت) به اسمائى كه خبر از خاصيت و ويژگيهاى آن مى‌دهند كرده است.

5/ 4 اول (مرتبه) برزخ دو مرتبه الهى و كونى بودن است، چون آن (برزخ) مشتمل بر تمام احكام آن دو مرتبه است، با اين كه آن چيز زايدى بر معقول بودن احديت جمع آن دو- مانند ديگر برزخها- نيست.

6/ 4 دوم (مرتبه) آينه دو مرتبه بودن است، چون آن آينه غيب ذات و (آينه) آن‌چه كه بدان و در آن تعيّن مى‌يابد. است.

7/ 4 سوّم (مرتبه) حقيقت انسانى كمالى بودن است، براى اين كه هر انسان كاملى از حيث صورت ظاهريش مظهر آن و مظهر لوازم آينده آن است.

8/ 4 چهارم مرتبه صورت حق و انسان كامل است بدون شمردن (دو بودن) و صورت حق صورت علم او است به ذات خودش و شئون ذات خودش؛ هم‌چنان كه صورت عالم عبارت از صور نسبتهاى علم او است، و صور نسبتهاى علم او- در ذوق مقام سخن‌گوى از جانب او- عبارت است از تعينات وجودش كه گفتيم آنها از حيث تعدّدشان احوال اويند و از حيث توحّد و يكتائيشان عين او.