5/ 2 اگر گويى: از پيغمبر 6 در حديث صحيح آمده كه: ارواح دو هزار سال پيش از اجساد آفريده شده‌اند، و شيخ قدس سره نيز در كتاب‌هايش- به ويژه در باب نكاحات- تصريح كرده كه وجود ارواح مقدم بر تعيّن عالم مثال بوده، و عالم مثال مقدم بر وجود اجسام بسيطه بوده چه رسد به كالبدهاى مركب، جهت توافق بين دو بيان چگونه است؟

6/ 2 گويم: تقدم خاص ارواح كلى است، اگر چه تدبير كننده اشباح (ابدان)- از ارواح كليه- داناى به نشآت و عوالم پيشين بر نشأه و عالم بدن خود مانند نشأه و عالم «الست» و غير آن- مى‌باشد، و موقوف بودن بر ارواح جزئى، موافق آن چيز (يعنى قاعده) اى است كه در حكمت ثابت شده است، و چون ارواح عالى كه به نام عقول ناميده شده‌اند واسطه در تعيّن نفوس كلى، و سپس در تعيّن نفوس جزئى- به حسب تعيّن مزاجهاى طبيعى- هستند، از هر تقدم به هزار سال تعبير شده است، و اين آگاهى است بر شدت تفاوت بين مراتب سه گانه- خدا دانا است و بس-

7/ 2 و در تشويق بر پيوند رحم طبيعى؛ راز خوددارى از خويشتن را در هلاكت افكندن دانسته مى‌شود. چون از پيغمبر 6 روايت شده كه فرمود: نفس تو مركب تو است با آن مدارا كن. و سرّ مورد غضب قرار گرفتن آن كس كه انتحار كند و يا مؤمنى را از روى عمد بكشد؛ و سرّ چهار بودن گواهان در عمل زنا- نه در قصاص- دانسته مى‌شود، زيرا عدل مطلقا صفت حكم حق متعال است و خداوند هم كار خويش را انجام مى‌دهد، پس تا آن جا كه امكان داشته جانب آن را (يعنى گرامى داشتن نفس را) مراعات فرموده است، و اين كه حكم به سنگ سار كردن كسى كه با زن شوهردار عمل زنا انجام دهد داده؛ اين به واسطه اشتمال اطلاق تصرف تأثير است (از جانب حق تعالى) نه از جهت امر بر ادعاى الوهيت، لذا او را به واسطه سنگ‌سار كردن- در مقابل هتك حرمتش مر تفاصيل احكام اسماء احصان‌[1] او را- هلاك مى‌سازد، و درباره دوشيزه تازيانه زدن را- به تعداد آن اسماء به سبب شفاعت حكم اولى ذاتى احدى- كافى دانسته است، حضرت شيخ قدس سره اين چنين تحقيق و بيان داشته است.

[1] - يعنى اسمايى كه اصول احكام حضرت ربوبى هستند.