رحمت من مأيوسند. و بَدا حال كسى كه معصيت مرا كرده و پاس مرا نداشته باشد[1].

فصل [در اينكه توكل به قوت قلب و يقين بنا مى‌شود]

بدان كه هركه اعتقادِ[2] جزم داشته باشد به آنكه فاعلى به غير خدا نيست و آنكه ميلى از بدى و قوّتى بر خوبى نيست مگر به عون خدا و آنكه تمامى علم‌[3] و قدرت بر كفايت مهمّات بندگان از براى خداست‌]m .a 98[ و تمامى مهربانى و عنايت و رحمت به تمامى بندگان و به يك يك از ايشان با خداست و آنكه وراى نهايت قدرتِ او قدرتى و وراى نهايت علمِ او علمى و وراى نهايت عنايتِ او عنايتى نيست البتّه كه دل او اعتماد بر خداى عزّ وجلّ به تنهايى مى‌كند و ملتفت به غير او و به خود نمى‌شود.

و هركه اين را در خود نيابد سببش يكى از دو چيز است: يا ضعف يقين است و يا ضعف و مرض قلب است كه جُبن بر او مستولى شده و به سبب خيالهاى باطل كه بر وى غالب شده منزجر گرديده، زيرا كه گاه مى‌باشد كه دل به متابعت خيال و[4] اطاعت آن منزجر مى‌شود بدون نقصان يقين، مثل آنكه منزجر مى‌شود از خوابيدن با مرده در قبر يا در جامه‌[5] خواب با آنكه از ساير جمادات نفرت نمى‌گيرد. پس توكّل تمام نمى‌شود مگر به قوّت قلب و قوّت يقين؛ زيرا كه به‌[6] اين دو با يكديگر[7] دل آرميده و مطمئن مى‌شود و آرميدگى در قلب امرى است و يقين امرى است ديگر. و بسيار يقين مى‌باشد كه با وى اطمينان نمى‌باشد چنانچه خداى تعالى‌ به حضرت ابراهيم‌

[1] - الكافي 2: 66 ح 7. أمالي الطوسي: 584 ح 13. عدّة الداعي: 123.

[2] -a + كند و.

[3] - علم/a حكم.

[4] -a - و.

[5] -s + در!

[6] -a s - به.

[7] - با يكديگر/s يكبار.