از بعضى نمى‌شود[1]. و از جمله انبساطى كه از راه انس بود سخن حضرت موسى‌ است كه به خداى عزّ وجلّ گفت: «إِنْ هِيَ إِلَّا فِتْنَتُكَ تُضِلُّ بِها مَنْ تَشاءُ وَ تَهْدِي مَنْ تَشاءُ»[2] يعنى نيست گوساله‌پرستى مگر فتنه و امتحان تو، گمراه مى‌كنى به آن هركه را مى‌خواهى و هدايت مى‌كنى هركه را مى‌خواهى.

و از اين قبيل است سخنى كه در مقام معذرت فرمودند هنگامى كه خداى عزّ وجلّ به او گفت: برو به جانب فرعون كه سركش شده‌[3]، در جواب گفت: «وَ لَهُمْ عَلَيَّ ذَنْبٌ فَأَخافُ أَنْ يَقْتُلُونِ»[4] يعنى ايشان را بر من گناهى است، مى‌ترسم كه مرا بكشند.

و سخنى كه فرمود: «وَ يَضِيقُ صَدْرِي»[5] يعنى در دعوت كردن دلتنگ مى‌شوم.

و سخنى كه گفت: «إِنَّنا نَخافُ أَنْ يَفْرُطَ عَلَيْنا أَوْ أَنْ يَطْغى‌»[6] يعنى مى‌ترسم كه آزارى به ما برساند يا آنكه زياد سركشى بكند.

و اين سخنان از غير موسى‌ بى‌ادبى است از براى آنكه موسى‌ را در مقام انس داشته بودند[7] و با وى ملاطفت نموده از آن تحمّل مى‌نمودند. و كمتر از اين را از يونس تحمّل ننمودند بود و چون در مقام قبض و هيبت او را داشته بودند معاقب شد در شكم ماهى در سه تاريكى و اين ندا تا روز حشر به گوش او رسيد: «لَوْ لا أَنْ تَدارَكَهُ نِعْمَةٌ مِنْ رَبِّهِ لَنُبِذَ بِالْعَراءِ وَ هُوَ مَذْمُومٌ»[8] يعنى اگر نعمت خدا[9]- كه عبارت است از قبول توبه- او را در نمى‌يافت هرآينه از شكم ماهى به صحرايى مى‌افتاد وحالت ناخوشى مى‌داشت.

و حضرت پيغمبر ما 6 را نهى كردند از آنكه اقتدا به يونس كند چنانچه وارد

[1] -s - و از بعضى نمى‌شود.

[2] - اعراف: 155.

[3] -a + است.

[4] - شعراء: 14.

[5] - شعراء: 13.

[6] - طه: 45.

[7] - بودند/a s بود.

[8] - قلم: 49.

[9] -s - خدا.