مى‌يابد و مدح باعث آن است كه اشعار به كمال نفس ممدوح كند و به اين علّت لذّت ممدوح زياد مى‌شود هرگاه مدح كننده بصيرِ آگاهى باشد كه‌[1] سخنان گزاف نگويد. و به اين علّت دشمن مى‌دارد مذمّت كردن را و كراهت از آن مى‌دارد از براى آنكه مُشعر است به نقصانى در نفس آن كس.

سبب دوم: آن است كه مدح دلالت مى‌كند بر آنكه دل مادح ملك ممدوح است و آنكه مريد و معتقد و مسخّر در تحت مشيّت اوست. و مالك دلها[2] شدن محبوب است و شعور به حصول آن لذيذ است. و به اين علّت است كه لذّت عظيم‌تر مى‌شود هرگاه مادح كسى باشد كه قدرت وسيعى داشته باشد و به دوستى آن فايده‌ها رسد مثل پادشاهان و اكابر. و علّت در كراهت مذمّت و دلگير شدن از آن نيز همين است كه گفتيم.

سبب سيُم: آن است كه ثناى ثنا كننده و مدحِ مدح كننده سبب صيد نمودن دل مستمعان است خصوصاً اگر مادح‌]m .a 36[ كسى باشد كه گوش به سخن‌[3] آن كنند و مدح آن را عظيم شمرند. و اين مخصوص مدحى است كه در مجمعى مى‌باشد[4].

سبب چهارم: آنكه مدح دلالت بر حشمت و بزرگى ممدوح مى‌كند و دلالت مى‌كند بر اضطرار مادح در مدح كردن يا به رغبت يا به قهر و غلبه. و حشمت نيز لذيذ است از آن راه كه متضمّن قهر و قدرت است.

و گاه مى‌باشد كه اين سببها در مدح كردنِ يك مادح جمع مى‌شود و لذّت عظيم‌تر مى‌شود و[5] سبب اوّل به اين مندفع مى‌شود كه بداند كه مادح در مدحى كه كرده صادق نيست، و اگر چنانچه داند كه‌[6] مادح اعتقاد ندارد به آنچه مى‌گويد لذّتى كه در سبب‌

[1] -a s + مدح.

[2] -s a - دلها.

[3] - سخن/a سخنان.

[4] - مى‌باشد/s a باشد.

[5] -a s - و.

[6] -a - كه.