حضرت أمير المؤمنين سلام اللَّه عليه[1] فرمودند: اگر مردى فرا گيرد تمام
آنچه در روى زمين است و مراد آن رضاى خدا باشد زاهد خواهد بود. و اگر تمام روى
زمين را واگذارد و مرادش رضاى خدا نباشد زاهد نخواهد بود.
و[2] اگر كسى
سؤال كند: توانگرى به نيّت استعانت بر عبادت بهتر است يا پريشانى به نيّت فارغ
بودن از براى عبادت؟
جواب گوييم كه: بهترين[3]
اين دو آن است كه بنده را از ياد خدا مشغول نسازد، پس[4]
اگر پريشانى باز دارد او را از خدا توانگرى در حقّ آن اولى خواهد بود، و اگر
توانگرى باز دارد او را از ياد خدا درويشى در حقّ آن اولى خواهد بود.
و سبب در اين آن است كه فضيلت فقر و غنا به حسب عدم تعلّق قلب است به
مال، پس اگر هر دو در اين مساوى باشند درجه آنها مساوى خواهد بود، امّا اين[5] مقامى است كه قدمها در اينجا
مىلغزند[6] و موضع
فريب است از براى آنكه بسيار مىباشد كه توانگر گمان مىكند كه دل به مال نبسته،
امّا محبّت آن در باطنش پنهان است و شعورى به آن ندارد و وقتى مطّلع بر آن مىشود
كه آن مال مفقود شود[7]، پس بايد
كه تجربه خود را بكند. و اين حالى است كه جميع توانگران دارند مگر انبيا و اوليا.
و هرگاه معلوم شد كه اين محال يا دور از كار است پس عَلَى الإطلاق
مىگوييم كه:
پريشانى از براى همه مردم اصلح و اولى است از براى آنكه علاقه فقير[8] و انس او به دنيا در غالب اوقات
ضعيفتر مىباشد و به قدر ضعفِ علاقه ثواب تسبيحات