امام جعفر صادق 7 فرمودند: هر[1] دروغى صاحبش را در قيامت بازخواست‌[2] خواهند نمود مگر در سه چيز: مردى كه در جنگ به دروغ فريب‌[3] دشمن داده باشد، اين قسم دروغى‌[4] گناهى‌[5] ندارد. و ديگر مردى كه اصلاح ميان دو كس نموده باشد و به هريك سخنى نقيضِ آنچه به ديگرى گفته بگويد و قصدش از اين اصلاح باشد. يا مردى كه به عيال خود وعده نموده باشد و اراده وفا به آن نداشته باشد[6]. و اين حديث از حضرت پيغمبر 6 نيز وارد شده.

و نيز در خبر وارد شده كه: در[7] توريه- كه عبارت است از پنهان ساختن چيزى در خاطر و اظهار غير آن نمودن- وسعتى حاصل است كه احتياج به دروغ گفتن نيست‌[8].

و اين در مقامى است كه مضطر به توريه شوند.

و حضرت پيغمبر 6 فرمودند: هركه پرده حيا را از روى خود بيفكند غيبت او جايز است‌[9].

و فرمودند كه: غيبت فاسق حرام نيست‌[10]-[11].

و فرمودند كه: هركه را اداى قرض ميسّر باشد و به تعويق اندازد]m .b 53[ حلال است عِرض او را بردن و او را عقوبت نمودن‌[12].

و نيز فرمودند: صاحب حقّ را مى‌رسد كه اظهار كند عيب كسى را كه بر او حقّ دارد[13].

[1] - درm « به هر» هم خوانده مى‌شود.

[2] -a s - خواست.

[3] -a s + به.

[4] - دروغى/s a دروغ.

[5] - گناهى/a گناه.

[6] - الكافي 2: 342 ح 18. مشكاة الأنوار: 309.

[7] -a s - كه در.

[8] - الفائق 2: 354.

[9] - تحف العقول: 46. الاختصاص: 242 به نقل از امام رضا 7. مشكاة الأنوار: 412.

[10] -s - و فرمودند كه ... نيست.

[11] - مجمع الزوائد 1: 149.

[12] - أمالي الطوسي: 520 ح 53. صحيح البخاري 3: 85. مسند أحمد 4: 222.

[13] - مجمع الزوائد 4: 137.