او باشند نه آنكه او خادم شهوت باشد و هميشه از براى او[1] تدبيرها كند. و اين عشق مرض قلبى است كه از خيال آخرت فارغ باشد و قصدى ديگر نداشته‌[2].

و واجب است بر آدمى كه پرهيز كند از مقدّمات آن به اينكه به هرچه نظر كند و فكر در آن نمايد ديگر عود به آن نكند، و اگرنه هنگامى كه مستحكم شد دفع آن در غايت دشوارى است.

و تفريط شهوت فرج يا به پاك دامنى است كه از حدّ اعتدال خارج باشد، يا به ضعيف بودن از بهره‌مند ساختن منكوحه خود و اين نيز مذموم است. و محمود آن است كه شهوت معتدل باشد و در كم و زياد فرمانبردار عقل و شرع باشد. و هرگاه به حدّ افراط باشد[3] به گرسنگى و نكاح تندىِ آن‌[4] را بشكند.

حضرت پيغمبر 6 فرمودند: اى گروه جوانان! بر شما باد به جِماع كردن. و هركه را ميسّر نشود بر او باد به روزه داشتن كه در روزه نيز كسر شهوت مى‌شود[5].

فصل [در غالب بودن اين شهوت‌]

بدان كه اين شهوت‌[6] غالب‌ترين شهوتهاست بر آدمى و نافرمان بردارترين آنهاست مَر عقل را در هنگام برانگيخته شدن، امّا چون مقتضاى اين شهوت قبيح و زشت است مردم از آن شرم مى‌كنند و از ارتكاب آن مى‌ترسند. و امتناع اكثر مردم از آن يا از راه عجز است يا از راه ترس‌[7] و يا از راه حيا و يا از راه‌[8] محافظت بر حرمت. و در هيچ يك از اينها ثوابى متصوّر نيست زيرا كه در هريك از آنها اختيارِ حظّى است از حظهاى نفس بر حظّى ديگر و اين مقتضى ثواب نمى‌باشد.

[1] - او/s a آن.

[2] -a s + باشد.

[3] -m + و!

[4] - آن/s a او.

[5] - صحيح البخاري 2: 229. عوالي اللئالي 1: 257 ح 27.

[6] - يعنى شهوت فرج.

[7] -s - يا از راه ترس.

[8] - راه/a s براى.