وابسته به حركت اجسام است و نسبى است. به طورى كه در سرعت‌هاى بالاى اجسام، زمان به كندى مى‌گذرد؛ گويا زمان كشيده مى‌شود؛ براى مثال اگر قطارى با سرعت 240000 كيلومتر در ثانيه، حركت كند، 18 سال در چنين قطارى زيستن، معادل با 30 سال روى زمين زيستن است و اگر ذره بدون جرمى، با سرعت نور در خلا حركت كند، زمان براى او ايستا خواهد بود؛ يعنى ديگر از محدوده زمانمند بودن خارج مى‌شود.

اينشتين و لورنتس، حدود صد سال گذشته، زمان را نسبى تلقى كردند؛ اما ملاصدرا، حدود سيصد سال پيش از آنها، زمان نسبى را تشريح كرد.

ج- صدرالمتألهين، وجود شى‌ء مادى را وجودى سيال دانست؛ اگرچه در ظاهر ايستا و ساكن مى‌نماياند.

بنابر فلسفه صدرا، حركت جوهرى منحصربه اشيايى كه عرض‌شان، تغيير مى‌يابد (مانند رشد كردن گياه، زرد شدن برگ درختان و ...) نيست؛ بلكه اشيا به ظاهر ساكن، نيز وجود سيال دارند. در فلسفه صدرايى هرآن‌چه زمانمند است، سيلان ذاتى دارد. بنابراين وجود مادى، وجود متحرك است.

با پيشرفت علم، امروزه مى‌دانيم درون اتم سيستم ديناميكى پيچيده‌اى وجود دارد. درون اتم‌ها، الكترون‌ها با سرعت بالايى به دور هسته در حال حركت‌اند. ميان ذرات اتم، ذرات تبادلى (مانندW و