شكل مبرا هستند، از ماده و صورت نيز عارى هستند. اگر عقول مجرد،

صورت داشته باشند، لاجرم بعد و شكل خواهند داشت و در نتيجه حركت و زمان هم به‌دنبال خواهد آمد. در حالى كه مرتبه عقلى از قالب و زمان و حركت، مبرا است.

برهان قوه و فعل‌

برهان دومى كه ابن‌سينا، براى اثبات هيولاى اولى، اقامه كرده، به «برهان قوه و فعل» مشهور است كه متن آن بدين قرار است:

وهمچنين جسم از حيث جسم بودن، واجد صورت جسميه است كه اين جهت، امر بالفعل است و از حيث مستعد بودن هر نوع استعدادى كه [بتوانى‌] فرض كنى، امر بالقوه است و چيز واحد از آن حيث كه شى‌ء بالقوه است ممكن نيست به همان حيث شى‌ءبالفعل كه چيز ديگرى است، شود. پس قوه از براى جسم، غير از حيثيت فعليت آن است. بنابراين، صورت جسم، با چيز ديگرى كه مغاير با صورت است مقارن است. نتيجه چنين است كه جسم، جوهرى است مركب از جزئى كه منشأ قوه است و جزء ديگرى كه منشأ فعليت است و اين منشأ فعليت صورت جسم و منشأ قوه، ماده جسم كه همان هيولى است، ناميده مى‌شود.[1]

[1] - و أيضا فان الجسم من حيث هو جسم له صورة الجسميه، فهو شى‌ء بالفعل و من حيث هو مستعد امى استعداد شئت فهو بالقوه و لايكون الشى‌ء من حيث هو بالقوة هو من حيث هو بالفعل شيئاً آخر، فتكون القوه للجسم لا من حيث له الفعل و فصورة الجسم تقارن شيئاً اخر غيراله فى نه صورةفيكون الجسم جوهراً مركباً من شى‌ء عنه له بالقوه و من شى عنه له الفعل. فالذى له به الفعل هو صورته و الذى عنه بالقوه هو مادته و هو الهيولى. الهيات شفا، ص 67.