نباتى و جمادى و حيوانى نيست، چطور جسم نامى و متحرك با اراده را به عنوان اجناس فصول بعيده آن برشمريم؟

ثانياً اگر هر يك از صورت‌ها، فعليت‌هايى هستند كه با يكديگر جمع نمى‌شوند و با ورود يكى، ديگرى باطل مى‌شود، چطور صورت جسميه با ورود صورت نوعيه باطل نمى‌شود؟

ثالثاً اگر ماده و صورت، هر يك جوهر مجزا هستند، چگونه در كنار هم، يك جوهر را تشكيل مى‌دهند؟ شايد بتوان به اشكال سوم اين‌گونه پاسخ داد كه در تركيب حقيقى، دو جوهر مانند اكسيژن و هيدروژن كه وجود و اثر مستقلى دارند، با تركيب و تأثير بر روى هم، جوهر سومى را به‌وجود مى‌آورند كه خاصيت و اثرى غير از اجزائش را دارد.

هيولاى اولى چرا؟

اشكال بنيادين و بجايى كه استاد مطهرى به صدرالمتألهين، كه با نظريه تكون تدريجى و حركت جوهرى يك گام از فلاسفه قبل از خود فراتر رفته وارد ساخت، قبول صدرا به جوهرى بدون صورت به‌نام «هيولاى اولى» است؛ بنابر نظريه تركيب اتحاد ماده و صورت، مستغنى الذات از يكديگر نيستند و در ذات نيازمند يكديگرند، بنابراين نمى‌توانند دو جوهر مجزا باشند چه برسد به آن كه دو جوهر باشند.

مطابق نظريه تركيب اتحادى، اصلًا نمى‌توان به هيچ وجه به هيولاى ولى قائل شد؛ يعنى نمى‌توان به جوهرى قائل شد كه هو