خيراتش تنها به مالكش محدود است و آن چيزى كه به دنبالش محروميّت و رنج مى‌آورد.

توضيح مطلب، در حدّاقل آن چيزى است كه گفت‌وگوى بين پيامبر 6 و بعضى از اصحابش بر آن دلالت دارد. اينك عين عبارت آن گفت‌وگو كه مسلم از ابو هريره نقل كرده است:

مستمندانى از مهاجرين نزد رسول خدا 6 آمدند و گفتند: مردم قديمى مدينه به مقامات بالا و نعمت‌هاى ابدى رسيدند! پيامبر 6 پرسيد: آن مقامات چيست؟ گفتند: آنها نيز مانند ما نماز مى‌خوانند و هم‌چون ما روزه مى‌گيرند و صدقه مى‌دهند، درحالى‌كه ما صدقه نمى‌دهيم و بردگان را آزاد مى‌كنند، درحالى‌كه ما آزاد نمى‌كنيم، رسول خدا 6 فرمود: آيا به شما چيزى را نياموزم كه شما بدان وسيله به كسانى كه از شما جلو افتاده‌اند، برسيد و از بعدى‌ها جلو بيفتيد، و كسى از شما بهتر نباشد، مگر اين‌كه همان كارى را بكند كه شما كرده‌ايد؟ گفتند: چرا يا رسول اللّه! فرمود: «به دنبال هر نمازى سى و سه مرتبه سبحان اللّه، اللّه اكبر و الحمد للّه مى‌گوييد.»

ابو صالح مى‌گويد: مستمندان مهاجر نزد رسول خدا 6 برگشتند، گفتند: برادران ثروتمند كارهاى ما را شنيده بودند و آنها نيز همان كارها را كردند، رسول خدا 6 فرمود: «ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ»*[1]

2- گوشه‌گيرى و معاشرت‌

مشكل دوم؛ مشكل تناقض بين گوشه‌گيرى و زندگى اجتماعى است، و ما در اين‌جا نيز همان برترى را نسبت به خير ايجابى مشترك مى‌بينيم، جز اين‌كه ارزش ايجابى موجود در اين جا از جهتى گران‌بهاتر از تلاش و پرارزش‌تر از فداكارى است.

ترديدى نيست كه در اين موضوع، هيچ امر قاطع مؤكّدى وجود ندارد، زيراكه هر كارى از

[1] - مائده( 5) آيه 54: به دست آوردن اين امتيازات( علاوه بر كوشش انسان) مرهون فضل الهى است كه به هركس بخواهد و شايسته ببيند، مى‌دهد.

ر ك: صحيح مسلم: 1/ 416، حديث 595 و 2/ 697، حديث 1006؛ منتهى المطلب: 1/ 302؛ صحيح بخارى: 1/ 289، حديث 807 و 5/ 2331؛ تذكرة الفقهاء: 3/ 264؛ صحيح ابن حبّان: 3/ 119، حديث 838؛ بحار الانوار: 31/ 452؛ المسند المستخرج على صحيح مسلم: 2/ 193، حديث 1320؛ نهاية الأحكام: 1/ 510؛ سنن كبراى بيهقى: 2/ 186، حديث 2846؛ مسند احمد: 5/ 167، حديث 21512؛ مسند ابى يعلى: 11/ 466، حديث 6587.