كنيم، نه آن‌كه علم اخلاق به گزينش موضوع مباشر اهمّيّت ندهد (برعكس، بلكه اين گزينش موضوع، نخستين شرط آن است)، ولى به خاطر آن‌كه عمل مربوطه‌اى كه اين نيّت نخستين را به‌طور كامل فاقد است، در محدوده اخلاق‌

[elaromA]

[1] نمى‌گنجد، به اين معنى كه منحرف از آن است، درحالى‌كه اراده‌اى كه به دنبال هدف‌هاى نامشروع مى‌شتابد، اراده ضدّاخلاق‌[ elarommi ]يعنى تبه‌كار است.

امّا نيّت روانى، بيش از آن‌چه كه به حقيقت زندگى اجازه كار را مى‌دهد، عمل نمى‌كند، واقعيّت حيات است كه آن را صحّه مى‌گذارد و بر آن اعتماد مى‌كند، درحالى‌كه نيّت نيكوى اخلاقى، ارزش‌هاى مناسب را به سمت آن عمل جلب مى‌كند. بى‌ترديد، پسنديده خواهد بود كه اين دو نوع عمل را در زبان رايج به دو نام مختلف مشخّص كنند، ولى با كمال تأسف اين كار انجام نگرفته است، بلكه همواره با يك لفظ بين اين مفهوم خلط مى‌شود، تنها راهى كه براى رفع اين مشكل براى ما مانده، اين است كه معناى دقيق موردنظر را برحسب سبك و سياق و يا شرايط و مواردى كه استعمال شده، از همان يك لفظ استفاده كنيم. امّا كسانى كه سخت علاقه دارند كه به طور وضوح و مشخّص معنى آن را بدانند، سزاوار است كه به صفات مميّزه و به ويژگى‌هايى از قبيل: معناى اوّل، يا معناى دوم، نيّت مباشر يا غيرمباشر، روانى يا اخلاقى، موضوعى و يا غايى آن را مشخّص كنند.

با اين همه، برخى از علماى اخلاق به نام [نيت‌noitnetnI ] براى معنايى كه ارتباط با عمل دارد، و به نام [قصدetilannoitnetni ] براى معنايى كه به غايت مربوط مى‌شود، بسنده مى‌كنند، تا به نحوى اين مشكل را حل كنند و درعين‌حال سخن را كوتاه مى‌كنند.

امّا ما اين دو مبحث را با دو واژه: [نيت‌noitnetnI ] و [انگيزه‌هاseliboM ] به خاطر وضوح بيشتر، عنوان مى‌كنيم.

نيّت‌

ما هم‌اكنون فرض را بر اين قرار مى‌دهيم كه ممكن است اراده، خود را در همان عمل‌

[1] - منظور از اين كلمه آن است كه فاقد انديشه مسائل اخلاقى است و ارتباطى با آنها ندارد.