كه به خاطر دفاع از جانشان ناگزير از اين عمل باشند، پس اين گروه مدّعيان ايمان رابطه خود را با خدا قطع مى‌كنند: «وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ فَلَيْسَ مِنَ اللَّهِ فِي شَيْ‌ءٍ.»[1].

به اين ترتيب نصوصى كه مربوط به مجازات‌هاى روحى دنيوى بود، به‌طور كلّى (- 20 آ و 58 ب) مى‌رسد.

كمبود مجازات دنيوى‌

و هم‌چنين از آغاز زندگى در اين دنيا، پاسخ الهى را براساس و راه و رفتار خود در عمل، خوب يا بد، مى‌يابيم. و اين پاسخ، در سطح مادّى، عقلى، اخلاقى و روحى مى‌باشد؛ چه مربوط به فرد باشد و يا امّت. ولى تمام اين‌ها در نظر عدالت آسمانى و الهى ناكافى است.

اوّلا: چون همه اين پاداش‌ها، مجموعه و مقدّماتى براى عدالت كلّى هستند، بنابراين؛ پاداش‌هاى الهى كه در اين جهان براى ما بروز مى‌كند، فراگير و كامل نيست، و بيشتر از پاداش‌هاى طبيعى و پاداش‌هاى انسانى نيستند. امّا اين‌كه فراگير نيستند، خداوند مى‌فرمايد:

«وَ يَعْفُوا عَنْ كَثِيرٍ.»[2]، و امّا اين‌كه كامل نيست، به دليل اين سخن خدا: «وَ إِنَّما تُوَفَّوْنَ أُجُورَكُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَمَنْ زُحْزِحَ عَنِ النَّارِ وَ أُدْخِلَ الْجَنَّةَ فَقَدْ فازَ.»[3].

علاوه بر اين‌ها چون خوشبختى و انواع بدبختى‌ها در اين دنيا به يكديگر آميخته است، بنابراين؛ نيكوكاران درواقع بهاى خطاهايشان حتّى آن‌چه در حدّ يك چشم برهم زدن، از چشم برهم زدنها باشد، مى‌پردازند. از طريق گرفتارى‌ها و سختى‌هايى كه در اين دنيا مى‌بينند، خداى تعالى مى‌فرمايد: «فَأَثابَكُمْ غَمًّا بِغَمٍّ.»[4]، و نيز مى‌فرمايد: «قُلْ هُوَ مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِكُمْ.»[5]، «وَ ما أَصابَكَ‌

[1] - آل عمران( 3) آيه 28(- يك ب): و هركس چنين كند، در هيچ‌چيز از خدا نيست.

[2] - شورى( 42) آيه 30: و بسيارى را نيز عفو مى‌كند.

[3] - آل عمران( 3) آيه 185: و شما پاداش خود را به‌طور كامل در روز قيامت خواهيد گرفت، كسانى كه از جاذبه دوزخ دور شوند و داخل بهشت گردند، نجات يافته و محبوب و مطلوب خود را پيدا كرده‌اند.

[4] - آل عمران( 3) آيه 153: در اين هنگام غم و اندوه يكى پس از ديگرى به شما رو آورد.

[5] - آل عمران( 3) آيه 165: اى پيامبر! به آنها بگو: اين مصيبت از وجود خود شما سرچشمه مى‌گيرد و عوامل شكست را در خود جست‌وجو كنيد.