اشاره است بدين خبر:

الحَزمُ سُوءُ الظَّنِ‌[1].

جامع صغير، ج 1، ص 150، كنوز الحقائق، ص 58 كه در مجمع الامثال (ص 175) منسوب است به أكثم بن صيفى.

[ص 74 احاديث مثنوى‌] [1]

[قصّه اهل سبا و كفرشان‌]

395-

مأخذ آن رواياتى است كه مفسرين در ذيل آيه شريفه: لَقَدْ كانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتانِ عَنْ يَمِينٍ وَ شِمالٍ‌[2]. (سوره سبا، آيه 15) ذكر كرده‌اند و در ذيل بيت:

از همين دفتر نيز مذكور خواهد شد [رديف 468] [ص 113 قصص مثنوى‌] [2]

[گر تو من باشى بگو من كيستم؟!]

396-

ظاهراً اشاره باشد به قصه ذيل:

وَ من حُمقه (اى هَبَنَّقَةَ) انَّهُ جَعَلَ فى عُنُقه قَلَادَةً من وَدعٍ وَ عظَامٍ وَ خَزَفٍ وَ قَالَ أَخشي‌

______________________________ [1] و در نامه امير المؤمنين على 7 به فرزندش امام حسن 7 چنين آمده است:

وَ لا يَغْلبَنَّ عَلَيْكَ سُوءُ الظَّنِّ فَإنَّهُ لا يَدَعُ بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَليلٍ صُلْحًا، وَ قَدْ يُقَالُ: منَ الْحَزْم سُوءُ الظَّنِ‌

هرگز بد گمانى بر تو غلبه نكند كه بين تو و دوستت صلح و صفايى باقى نگذارد و گفته مى‌شود كه از ابزار تصميم مطمئن و دور انديشى (در آنجا كه دشمن در كمين است) بد گمانى و سوء ظن داشتن است. تحف العقول ص 79.

[2] و از جمله در تفسير ابو الفتوح، (روض الجنان و روح الجنان) ج 4، ص 365 و در چاپ كنگره ج 16 ص 60 آمده است:

وهب گفت خداى تعالى سيزده پيغمبر را به سبا فرستاد تا ايشان را با خداى خواندند و تذكر نعمت خداى كردند. و ايشان اعتراض كردند و عدول و كفر آوردند. و گفتند: ما خداى را بر خود نعمتى نمى‌شناسيم. و اگر اين نعمت او كرده است بگوى تا باز گيرد از ما.

در قصص الانبياء كسايى، 286 روايت ذيل در باره اهل سبا ملاحظه مى‌شود:

وَ كَانُوا يَتَكَلَّمُونَ بالعَرَبيَّة وَ كَانُوا عُصَاةً طُغَاةً فَبَعَثَ اللَّهُ الَيهم ثَلَاثَةَ عَشَرَ نَبيًّا يَدعُونَهُم الَى طَاعَة اللَّه فَكَذَّبُوهُم وَ هَمُّوا بقَتلهم‌

(2).

و سؤال و جوابى كه در اين حكايت ميانه انبيا و اهل سبا مكرر شده متأثر است از آياتى كه در آغاز سوره يس در ذكر قصه رسولان مسيح و مردم انطاكيه آمده است.

سوره يس، آيه 13 به بعد [ص 113 قصص مثنوى‌] (1) مردم سبا را در مساكنشان عبرتى بود. دو بوستان داشتند يكى در جانب راست و ديگرى در جانب چپ.

(2) آنان (اهل سبا) به زبان عربى تكلم مى‌كردند و (نسبت به خداوند) عصيان و طغيان مى‌ورزيدند. خداوند سيزده پيامبر را مبعوث كرد تا آنان را به سوى حق دعوت كنند. اما آنها پيامبران را نيز تكذيب كردند و در صدد قتل آنان برآمدند.

[1] - نشانه دور انديشى( در آنجا كه دشمن در كمين است) بد بينى و سوء ظن- داشتن است.

[2] - مردم سبا را در مساكنشان عبرتى بود. دو بوستان داشتند يكى در جانب راست و ديگرى در جانب چپ.