نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 897
الكدر و تأكلون الجشب»
خ 26 68 آب آلوده و طعام گلو آزار مىخوريد، درباره مرگ فرموده: «و مكدّر شهواتكم» خ 230 351 مرگ آلوده كننده شهوات
شماست
كدم
(مثل
عقل) به دندان گزيدن (گاز گرفتن) تكادم بين الاثنين است، آن فقط دو بار در «نهج»
آمده است، درباره بعضى از فتنههاى بعد از خود فرموده: «من
اشرف لها قصمته و من سعى فيها حطمته يتكادمون فيها تكادم الحمر فى العانة» خ
151 210 هر كس بر آن فتنه مشرف شود او را ميشكند و هر كس در آن سعى كند خرد
مىنمايد در آن فتنه مردم يكديگر را مىخايند مانند خران وحشى كه در كلّه و رمه
جمع شوند «عانه» كلّه خران وحشى
كدى
حبس كردن
مانع شدن
«كداه
كديا: حبسه»
اكداء:
بخل كردن. سه مورد از آن در «نهج» آمده است، در حكمت 367 فرموده: «و انّما ينظر المؤمن الى الدنيا بعين الاعتبار... ان قيل
اثرى قيل اكدى» كديه در اينجا ظاهرا به معنى فقر است، يعنى اگر گفته شود
ثروتمند شد بعد گفته مىشود كه فقير گرديد.
و نيز
فرموده: «الحمد لله الذى لا يفره المنع و الجمود و لا
يكديه الاعطاء و الجود» خ 91 124 حمد خداى را كه بخل و اشدّ بخل بر او
نمىافزايد و عطا وجود او را فقير نمىكند «يفر» از وفور و فراوانى است
كذب
(مثل وزر
و كتف) دروغ گفتن چنانكه در قاموس و صحاج گفته است ولى وزن اوّل در قرآن مصدر و
وزن دوم اسم مصدر آمده است «كذبه» براى دفعه است «اكاذيب» دروغها. و آن جمع اكذوبه
به معنى دروغ است به معاويه مىنويسد: «فقد سلكت مدارج
اسلافك بادّعائك الاباطيل و اقتحامك غرور المين و الاكاذيب» نامه 65 456
حقا كه داخل راههاى گذشتگانت شدى با ادعاى باطلها و با وارد شدنت به فريبهاى دروغ
و اكاذيب «كواذب الامال» خ 113 جمع كاذبه است
كرب
(مثل
عقل) اندوه شديد. راغب و جوهرى قيد شدّت را افزودهاند ولى
قاموس
حزن مسلّط بر نفس گفته است
شش مورد
از آن در «نهج» آمده است، چنانكه فرموده: «من كفّارات
الذنوب العظام اغاثة الملهوف و التنفيس عن المكروب»
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 897