در وصف خود فرموده: «فقمت بالامر حين فشلوا... كالجبل لا تحركه القواصف» خ 37 81، آنگاه كه ديگران سست شدند به كار دين برخاستم مانند كوهى كه طوفانهاى شكننده نتواند حركتش بدهد.

درباره آتش جهنّم (نعوذ بالله منها) فرموده: «لها كلب و لجب و لهب ساطع و قصيف هائل» خ 109 162 «كلب» به فتح ك- ق مرض هار است مراد از آن در اينجا هيجان است. «لجب» اضطراب، يعنى براى آتش جهنّم هيجان و اضطراب شديدى است، و شعله‌هاى بالا رونده و صداى شديد وحشتناك دارد

قصم

شكستن.

«قصم العود: كسره و ابانه»

چوب را شكست و از هم جدا كرد، «قصم» بر وزن صرد، مردى است كه حريف خود را مى‌شكند و مغلوب مى‌كند، سه مورد از آن در «نهج» آمده است، در مقام علل و اسباب فرموده: «امّا بعد فانّ الله لم يقصم جبّارى دهر قطّ الّا بعد تمهيل و رخآء و لم يجبر عظم احد من الامم الّا بعد ازل و بلاء» خ 88 121، خداوند ستمگران روزگار را هلاك نكرده مگر بعد از مهلت دادن و وسعت در زندگى. و استخوان كسى از امتها را ترميم نكرده مگر بعد از فشار و زحمت و بلا.

راجع به آمدن فتنه‌ها فرموده: «ثمّ يأتى بعد ذلك طالع الفتنة الرجوف و القاصمة الزحوف، فتزيغ قلوب بعد استقامة و تضّل رجال بعد سلامة» خ 151 210، سپس مى‌آيد مقدمّه فتنه متزلزل كننده و شكننده حمله كننده، پس قلوبى بعد از استقامت منحرف مى‌شوند و مردانى بعد از سلامت و هدايت به گمراهى مى‌روند، و در ذيل آن فرموده: «من اشرف لها قصمته» هر كس به آن فتنه مشرف شود او را خرد مى‌كند

قصو

(مثل عقل) دورى:

«قصا المكان قصوا: بعد- قصا عن القوم: تباعد»

قصىّ: دور. اقصى: دورتر، قصوى مؤنّث اقصى است، مواردى از آن در «نهج» آمده است.

به برخى از فرمانداران نوشت: دهقانهاى ديار تو از خشونت و تحصير تو، نسبت به ايشان شكايت كرده‌اند، در اين كار دقّت كردم، ديدم چون مشركند نبايد خيلى نزديك گردند و چون اهل ذمّه و پيمان هستند نبايد چندان دور شوند و مورد