نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 840
«و تقّلبكم فى قبضته»
خ 183 يعنى حركت و زندگى شما در دست خداست
قبع
قبوع آن
است كه خارپشت سر خود را در پوست خود كشد و ديده نشود، «تقبّع» متوارى شدن، آن فقط
يكبار در كلام حضرت آمده است گويا حالات خودش را در زمان عثمان و امر به معروف
كردنش را بيان مىفرمايد: «فقمت بالامر حين فشلوا و
تطلّعت حين تقبّعوا و نطقت حين تعتعوا و مضيت بنور الله حين وقفوا...» خ 37
80 معنى آن در «فشل» گذشت
قبل
(بر وزن
عقل) تقدّم زمانى و مكانى، تقدم متصل و منفصل و رتبهاى.
«قبل»
(بر وزن عنق) گاهى به معنى جلو و پيش و گاهى به معنى روبرو است. «قبل» (بر وزن
عنب) به معنى طاقت، نزد و طرف آيد «قبول» پذيرفتن. گرفتن. «تقبّل»: پذيرفتن،
«اقبال» رو كردن. استقبال: روبرو شدن. موارد زيادى از اين ماده در «نهج» آمده است،
در بعضى از اعياد فرمود: «انما هو عيد لمن قبل الله
صيامه و شكر قيامه» حكمت 428 و در جائى فرموده: «و
لقلّما ادبر شىء فاقبل» خ 16 58 بسيار كم است كه چيزى از دست رود و دو
باره رو آورد، و در جاى ديگرى فرموده: «انّ للقلوب
شهوة و اقبالا و ادبارا فأتوها من شهوتها و اقبالها فانّ القلب اذا اكره عمى» حكمت
193 «قبل» بر وزن عنب به معنى طرف و جانب و اقبال به معنى رو كردن است معنى آن در
«عمى» گذشت
قبله
در اصل
نوع و حالت رو كننده است و در شرع اسم مكانى است كه نمازگزار به آن رو مىكند
(كعبه)، آن فقط دو بار در «نهج» ديده مىشود: «و فرض
عليكم حجّ بيته الحرام الذى جعله قبلة للانام» خ 1 45 و گويا در مقدّمه جمل
يا صفّين فرموده: «و قد فتح باب الحرب بينكم و بين اهل
القبلة و لا يحمل هذا العلم الّا اهل البصر و الصبر و العلم بمواضع الحقّ فامضوا
لما تؤمرون به و قفوا عند ما تنهون عنه» خ 173 248 مراد از «اهل قبله»
مسلمانان است يعنى ميان شما و اهل قبله باب جنگ باز شده و جنگ با آنها براى شما
جايز است ولى اين پرچم را فقط اهل بصيرت و استقامت و
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 840