باب الياء

يأس

نوميدى،

طبرسى فرموده: يأس آن است يقين كنيم كه شى‌ء آرزو شده به دست نخواهد آمد

مواردى از آن در «نهج» آمده است، گاهى «ياء» آن به همزه قلب مى‌شود و گويند: «ايس» چنانكه فرموده: «و لقد سمعت رنّة الشيطان حين نزل الوحى عليه صلى اللّه عليه و آله فقلت يا رسول اللّه ما هذه الرّنّة فقال هذا الشيطان قد ايس من عبادته» خ 192 301 به وقت نزول وحى بر آن حضرت، من ناله شيطان را شنيدم، گفتم: يا رسول اللّه اين ناله چيست فرمود: اين شيطان است كه از معبود شدن مأيوس گرديده است. و نيز فرمايد: «فلا تطمعوا فى غير مقبل و لا تيأسوا من مدبر» خ 100 146 در غير رو آورنده طمع نكنيد و از پشت كننده مأيوس نباشيد، رجوع شود به خود خطبه.

«ايأس» از باب افعال داخل كردن در يأس و نوميدى است چنانكه فرموده: «الفقيه كلّ الفقيه من لم يقنط الناس من رحمة اللّه و لم يؤيسهم من روح اللّه...» حكمت 90، فقيه كامل آن است كه مردم را از رحمت خدا مأيوس و از عطوفت خدا نوميد نكند.

يبس

(مثل عقل و قفل) خشكيدن. و آن اين است كه چيزى تر بوده و سپس بخشكد، مواردى از آن در «نهج» آمده است، درباره پرندگان فرموده: «فالطير مسخّرة لامره، احصى عدد الريش منها و النّفس و ارسى قوائمها على الندى و اليبس» خ 185 272 «يبس» مثل شرف و صف است يعنى زمين خشك و محلّ خشك،