نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1040
در
همانجا فرموده: «فاشهق قلالها و اطال انشازها و جعلها
للارض عمادا» نشز (مثل شرف) نيز مكان مرتفع است، جمع آن انشاز آيد. يعنى
قلّههاى كوهها را مرتفع گردانيد و ارتفاعات آنها بالا برد و آنها را بر زمين
ستونها گردانيد.
نشط
نشاط
(بفتح اوّل) طيب نفس و شادى. دو مورد از آن در «نهج» آمده است، در وصف متقين
فرموده: «فمن علامة احدهم انّك ترى له قوّة فى دين...
و نشاطا فى هدى» خ 193 305، يعنى شادمانى در رفتن راه هدايت. به حارث
همدانى مىنويسد: «و خادع نفسك فى العبادة... و
خذعفوها و نشاطها» نامه 69 460، نفس خود را در عبادت بفريب و به عبادتش
وادار و براى عبادت حالت فراغت و شادى نفس را برگزين
نصب
(مثل
عقل) رنج دادن. رنج ديدن بر پا داشتن. نصب (مثل قفل و شرف): رنج و تعب است «ناصب»
رنج دهنده و نصب كننده و بر پا دارنده. موارد زيادى از آن در «نهج» آمده است،
چنانكه فرموده: «الدهر يخلق الابدان... من ظفر به نصب
و من فاته تعب» حكمت 72، هر كس به روزگار غلبه كند به زحمت مىافتد و هر كس
روزگار از او فوت شود به رنج مبتلا گردد، يعنى در هر دو حال زندگى مستلزم رنج و
فشار است، در حال غلبه، اداى حقوق، مبارزه براى آمال و رسيدن به آنها و در حال فقر
با فشار دست به گريبان شدن دارد.
درباره
عالم نماها فرموده: «تسمّى عالما و ليس به... نصب
للناس شركا من حبائل غرور و قول زور» خ 87 119 براى مردم از ريسمانهاى فريب
و دروغ دامها نصب كرده و بر پا داشته است. و نيز فرمايد: «...
اعمال العباد فى عاجلهم نصب اعينهم فى آجلهم» حكمت 7 «نصب اعين» به معنى
پيش چشم بودن است گوئى كه در مقابل چشم منصوب و بر پا داشته است
نصاب
اصل. اول
هر چيز. معيار و مرجع. در ملامت بيعت شكنان (ناكثين) فرمود: «الا و انّ الشيطان قد ذمّر حزبه و استجلب جلبه ليعود الجور
الى اوطانه و يرجع الباطل الى نصابه» خ 22 63 بدانيد: شيطان گروه خود را بر
انگيخته و از
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 2 صفحه : 1040