نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 39
مدعّاست، در روايات آمده: اوليّن قسمت منجمد شده، جاى كعبه
بوده است، امام صلوات الله عليه در ذكر شواهد توحيد چنين فرمايد:
«كبس الارض على مور امواج مستفلحة و لجج بحار
زاخرة، تلتطم اواذى امواجها و تصطفق متقاذفات اثباجها و ترغو زبدا كالفحول عند
هياجها، فخضع جماح الماء المتلاطم لثقل حملها و سكن هيچ ارتمائه اذ وطئته بكلكلها،
و ذلّ مستخذيا اذ تمعّكت عليه بكواهلها، فاصبح بعد اصطخاب امواجه ساجيا مقهورا و
فى حكمة الذّل منقادا اسيرا و سكنت الارض مدحّوة فى لجّه تيارّه...» خطبۀ اشباح ۹۱، ۱۳۱
يعنى: زمين را پوشانيد پر تلاطم امواج سركش و سهمگين و بر درياهاى عميق و پر از
موج، در حاليكه بالاى امواج آن تلاطم مىكرد و تنورهها و انداختههاى شانههاى آن
به شدت در اهتزاز و حركت بود، و مىخروشيد و كف مىانداخت مانند شتر نريكه به
هيجان آمده است، تا بالاخره سركشى و جوشش آب متلاطم در اثر سنگينى پوستۀ
زمين آرام گرفت و هيجان و تلاطمش از كار افتاد، كه زمين سينهاش را بر آن نهاد و
ذليل و خاضع گرديد، به جهت گذاشتن زمين شانههايش را بر آن، در نتيجه پس از
خروشيدن آرام گرفت و در دو طرف دهانۀ لگام اسير و مطيع گرديد، و ايستاد به
طور گسترده بر درياى مواج و ژرف اين كلام نشان مىدهد: زمين در اوّل درياى مواج،
همه جايش امواج و پيوسته در تلاطم و نا آرامى بوده، و مواد مذاب درون آن نشان مىدهد
كه آن درياى بيكران همهاش مذاب بوده است، خداوند در اثر كم كردن حركت، آنرا بسردى
آورد، در نتيجه به تدريج سطح آن منجمد شد و ضخيم گرديد تا توانست درياى درون را
مهار نمايد و براى خلقت انسان و حيوان آماده گردد.
اين مطلب با اين بيان در اسلام براى اولين بار فقط در زبان
امام صلوات الله عليه مطرح شده است و قبل از وى سابقهاى ندارد، آرى او باب علم
رسول الله 6 بود كه فرمود: «انا مدينة
العلم و علّى بابها» براى مزيد توضيح مفردات
كلام را شرح مىدهيم:
۱: كَبَسَ: داخل كرد و پوشانيد ابن ابى الحديد گويد:
«اى ادخل الارض فى الماء
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 39