حسيس

صوت خفى و آهسته چنانكه در خ 183، 268 آمده است «حسّى» آنچه با حواس درك شود، خطاب به دنيا فرموده: «و الله لو كنت شخصا مرئيّا و قالبا حسّيّا لأقمت عليك حدود الله» نامه 45، 419 به خدا قسم اى دنيا اگر شخص ديده شده و قالب محسوس بودى حدود خدا را بر تو جارى مى‌كردم.

حسك

گياهى است ميوه سختى دارد كه به پشم گوسفندان مى‌چسبد (اقرب الموارد)

ولى ظاهرا مراد امام 7 از آن «خار» است اين كلمه دو بار در «نهج» آمده است در خ 224، 246 فرموده: «و الله لان ابيت على حسك السعدان مسهّدا او اجرّ فى الاغلال مصفّدا احبّ الىّ من ان ألقى الله و رسوله يوم القيامة ظالما لبعض العباد» سعدان گياهى است كه خارهاى سه شعبه دارد. يعنى به خدا قسم اگر بر روى خار سعدان شب را بيخواب به روز آورم و يا به زنجير بسته در روى زمين كشيده شوم بر من خوشتر است از آنكه روز قيامت خدا و رسول را ملاقات كنم در حاليكه به بعض بندگان ظلم كرده باشم. در رابطه با بى‌اعتبار بودن دنيا فرموده: «فبينا هو يضحك الى الدنيا... اذ وطى‌ء الدهر به حسكه» خ 221، 341 مى‌بينى در وقتى كه انسان به دنيا ميخندد، دنيا خار خود را بر او فرو برد.

حسم

از بين بردن اثر شى‌ء

«قطعه فحسمه» يعنى او را بريد و ماده‌اش را زايل كرد (مفردات)

در اقرب آمده: «حسمه قطعه مستأصلا ايّاه»

سه مورد از اين ماده در «نهج» آمده است، به اهل خراج نوشته است: «و لا تحسموا احدا عن حاجته و لا تحسبوه عن طلبته» نامه 51، 425 كسى را از حاجتش قطع نكنيد و از مطلوبش منع ننمائيد، ظاهرا منظور آنستكه: طورى ماليات نخواهيد كه همه چيزش را رها كرده و به فكر پرداخت ماليات باشد. در بعضى نسخه‌ها «لا تحشموا» با «شين» است.

حسام

شمشير از لحاظ قاطع بودن حسام گفته‌اند: «الحلم غطاء ساتر و العقل حسام قاطع فاستر خلل خلقك بحلمك و قاتل هواك بعقلك» حكمت 424 و نيز در نامه 53 آمده: «فاحسم مادّة اولئك»

ص 441

حسن

(بر وزن قفل) نيكوئى. زيبائى. خوبى. اعم از آنكه زيبائى صورت و