نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 23
«و
قام معه بنوابيه يخضمون مال الله خضمة الابل نبتة الربيع» خ ۳، ۴۹ فرزندان پدرش با او چنان شروع به
خوردن بيت المال كردند كه گوئى شتر، علف نرم بهارى را مىخورد.
ابّان:
وقت شىء و اوّل شىء در اقرب الموارد آمده: «ابّان الشىء: حينه
و اوّله»اين كلمه را امام صلوات الله عليه دو بار به كار برده است يكى در
خطبۀ ۱۵۰، ۲۰۸ كه دربارۀ فتنههاى
آينده فرموده: «يا قوم هذا ابّان ورود كلّ موعود و دنو من طلعة ما لا تعرفون الا و
انّ من ادركها منّا يسرى فيها بسراج منير...»بنظر ابن ميثم رحمه الله اين سخن اشاره به فتنههائى است كه
رسول خدا ص از آمدن آنها به حضرت خبر داده بود و به نظر ابن ابى الحديد اشاره به
ظهور حضرت مهدى ع مىباشد، يعنى: اى قوم اين روز وقت آمدن هر موعود و نزديك شدن به
ظهور آنچه نمىدانيد مىباشد ولى اهل بيت من در آن فتنه با چراغ هدايت خواهند رفت،
ديگرى در خطبۀ ۱۸، ۱۱۱ «و
قدّم الخوف لابّانه» ناگفته نماند: اين كلمه
در صبحى صالح و ابن ابى الحديد «لا مانه» با «ميم» از مادۀ امن آمده و در
ابن ميثم و عبده «لابانه» نقل شده ولى ظاهرا نقل اول صحيح است كه ابن ابى الحديد
لام آنرا تعليل گرفته يعنى براى امان روز قيامت خوف دنيا را وسيله قرار داده است.
أبهة:
(بضم همزه و فتح باء و هاء) عظمت، بهجت، كبر و نخوة، اين كلمه
دو بار در «نهج» ديده مىشود، امام 7 در وصف دنيا فرموده:
«كم من واثق بها قد فجعته و ذى طمأنينة اليها قد صرعته و ذى أبهّة قد جعلته حقيرا» خ ۱۱۱، ۱۶۵، يعنى چه
بسا كسيكه به دنيا مطمئن بود كه به فاجعه گرفتارش كرد و چه بسا صاحب آرامش كه او
را به زمين زد و چه بسا صاحب عظمت و تكبر كه خوارش نموده است.
و به مالك اشتر مىنويسد: «و اذا
احدث لك ما انت فيه من سلطانك ابهّة او مخيلة فانظر الى عظم ملك الله فوقك...» نامۀ ۵۳، ۴۲۸ اگر
حكومتت بزرگ بينى يا عجبى در تو به وجود آورد، در بزرگى خدا كه بالاى سر توست
بيانديش.
اب:
پدر جمع آن آباء است، اين كلمه به شكل مفرد و جمع به طور
مفصّل در «نهج» آمده است.
نام کتاب : مفردات نهج البلاغه نویسنده : قرشی، سید علی اکبر جلد : 1 صفحه : 23