7 است. بنا به نقل المعجم المفهرس لالفاظ نهج البلاغه: صد و سيزده بار در «نهج» كلمه «و آله» به كار رفته است.

اَوّل:

مقابل آخر و آن وصف است مؤنّث آن اولى است مثل اخرى. چنانكه فرموده: «اوّل ما تغلبون عليه من الجهاد، الجهاد بايديكم ثمّ بالسنتكم ثم بقلوبكم» حكمت 375، اولين جهاديكه در آن مغلوب شده و دست بر مى‌داريد، جهاد با دست و سلاح است، بعد جهاد با زبان «امر بمعروف و نهى از منكر» و بعد جهاد با قلب، حتّى منكر را در قلب هم ناخوش نمى‌داريد. اين لفظ به صورت جمع و مفرد و مؤنث و مذكّر حدود هشتاد و چهار بار در «نهج» به كار رفته است.

آلت:

وسيله، سبب، اين لفظ به صورت مفرد پنج بار و بلفظ جمع (آلات) يكبار در «نهج» آمده است، آنحضرت در رابطه با كار خداوند فرموده: «فاعل لا بمعنى الحركات و الآلة» خ 1، 40 يعنى كار خداوند مانند موجودات مادى به وسيله حركت اعضاء و به وسيله ابزار كار نيست بلكه به طور مشيّت است (إِنَّما قَوْلُنا لِشَيْ‌ءٍ إِذا أَرَدْناهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ) نحل 40.

و نيز فرموده است: «آلة الريأسة سعة الصدر» حكمت 176 ايضا درباره حق تعالى فرموده: «و لا يحسب بعدّ و انما تحّد الادوات انفسها و تشير الالات الى نظائرها» خ 186، 273، خدا با شمارش حساب نمى‌شود، ادوات فقط خود را تعريف توانند كرد نه خدا را و وسائل فقط به خود اشاره توانند كرد و نه به خدا، رجوع شود به لفظ «اللّه».

آن:

اكنون. حالا. آن اسم وقتى است كه در آن هستى. «عباد اللّه الآن فاعملوا و الالسن مطلقه و الابدان صحيحة» خ 196، 311، در نسخه صبحى صالح «فاعلموا» از ماده «علم» نقل شده است، اين كلمه شش بار در «نهج» آمده است.

اَوان:

وقت، جمع آن «آونه» است، در رابطه با احاطه خداوند فرموده: «و انّه لبكّل مكان و فى كلّ حين و اوان و مع كلّ انس و جان» خ 195، 309 و در مقام موعظه فرموده است: «فليعمل العامل منكم فى ايّام مهله قبل ارهاق اجله و فى فراغه قبل اوان‌