شقوق اين دليل در التحصيل بهمنيار نيز ديده مى‌شود[1]. شيخ اشراق در اين رسالات به آياتى نيز استناد كرده است. على رغم اين نظر، قطب الدين شيرازى در شرح حكمة الإشراق، با استناد به احاديثى، حق را به افلاطون داده است كه نفوس را قديمى مى‌داند[2].

قاعده‌ى امكان اشرف‌

اين قاعده يكى از اهم قواعد حكمت اشراقى سهروردى است كه مطالب بسيارى از جمله عقول و ارباب انواع را با آن اثبات مى‌كند نظر به اهتمامى كه سهروردى براى اين قاعده قائل است، در التلويحات، آن را تحت عنوان «دعامة عرشية» آورده و در حكمة الإشراق، آن را از «قواعد اشراقيان» دانسته است. وى اين قاعده را در الألواح العمادية (بند 57) و كلمة التصوف (بند 30) و اللمحات (بند 38) و التلويحات و المشارع‌[3] و حكمة الإشراق‌[4] و پرتونامه‌[5] تقريبا به يك بيان آورده است. بيانى كه سهروردى از اين قاعده كرده است (گر چه خود در المشارع، اشاراتى از ارسطو درباره‌ى آن ذكر مى‌كند) از اختصاصات حكمت اشراقى او است.

اثبات واجب‌

دليل‌هاى متعددى در اين باره آورده است كه يكى از آنها با اتكا بر بطلان تسلسل، بر نياز آحاد ممكنات و نيازمندى مجموع آنها نيز به مرجّح، مبتنى است، در الألواح العمادية (بند 39) و اللمحات (بند 16) و نيز در التلويحات و المشارع‌[6] آورده است اين دليل در آثار فارابى‌[7] و ابن سينا[8] نيز به تفصيل ذكر شده است.

[1] چاپ دانشگاه تهران، به اهتمام استاد مرتضى مطهرى، ص ص 823- 824.

[2] چاپ سنگى تهران، ص 447.

[3] مجموعه‌ى اول، التلويحات، ص 51؛ همان، المشارع، ص ص 434- 435.

[4] ص 154.

[5] مجموعه‌ى سوم، ص 45.

[6] مجموعه‌ى اول، ص ص 33- 34 و 386- 387.

[7] عيون المسائل، ضمن مجموعه‌ى رسائل، مصر 1325 ه ق، ص 66.

[8] اشارات، نمط چهارم، ص 108.