نزديك بطحان كه مروان بن حكم، فرد گستاخ و لوده‌اى را (كه قرآن را به تمسخر گرفت) در آن محل به قتل رساند. مسجد بنى امية بن زيد در كبّا است.

(1)

كبابه:

(بر وزن فعاله)، بكرى مى‌نويسد:

قاره‌اى است در سرزمين ثمود و قاره به معناى كوه سياه‌رنگ كوچك و تك افتاده‌اى است شبيه تپه. به قولى هم به معناى زمين داراى ريگ‌هاى سياه است. در حديث از سمره روايت شده كه گفت: پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله به ما خبر داد كه بچه ناقه صالح بالاى تپه‌اى رفت. شنيدم مردم آنجا را «كبابه» مى‌نامند.

(2)

كباث:

جايى است در جزيرة (العرب) متعلّق به بنى تغلب. در زمان جاهليت در اين محل بازارى برپا مى‌شد. در نخستين روزهاى خلافت عمر و امارت مثنى بن حارثه بر عراق، اين مكان توسط مسلمانان فتح شد.

(3)

كبكب:

كوهى است از هذيل واقع در جنوب شرقى وادى نعمان و شمال غربى وادى عرنه. بلندترين ارتفاع بر سر راه مكه به طائف است و هنگام رفتن از مكه به طائف بايد از كنار آن عبور كرد.

(4)

كتيبه:

در لغت به معناى بخشى از ارتش (گردان) است. و آن دژى از دژهاى خيبر بوده كه خداوند آن را به روى مسلمانان گشود.

(5)

كثبه:

در حديث مربوط به ماعز (بن مالك) آمده است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود:

«يعمد أحدكم إلى المرأة المغيبة فيخدعها بالكثبة ...».[1] ياقوت مى‌نويسد:

«كثبه به معناى اندكى از شير يا جز آن است. نيز كثبه جايى است». ياقوت موقعيت آن را مشخص نكرده، اما گمان مى‌كنم مقصود حديث همان معناى اول باشد.

(6)

الكثيب الأحمر:

در صحيح بخارى درباره وفات حضرت موسى عليه السّلام آمده است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: «اگر در آنجا بودم قبر او (موسى) را كه در كنار راه وزير كثيب احمر (كوه يا تپه سرخ) است به شما نشان مى‌دادم». بنا به نقل ابن حجر،

______________________________
(1). فردى از شما به قصد زنى كه همسرش نزد او نيست مى‌رود و او را با اندك شيرى فريب مى‌دهد.

[1] . فردى از شما به قصد زنى كه همسرش نزد او نيست مى‌رود و او را با اندك شيرى فريب مى‌دهد.